אינפֿאָרמאַציע פֿאַר רעפוגעעס

אַרבעט און דזשאָבס אין יסעלאַנד

די באַשעפטיקונג קורס (די פּראָפּאָרציע פון מענטשן וואָס אַרבעט) אין יסעלאַנד איז זייער הויך. אין רובֿ משפחות, ביידע אַדאַלץ יוזשאַוואַלי האָבן צו אַרבעטן צו פירן זייער היים. װע ן בײד ע ארבעט ן אי ן דע ר הײם , מוז ן ז ײ אוי ך העלפ ן אײנע ר דע ם צװײט ן צ ו טא ן ד י הויז־ארבע ט או ן דערציע ן זײער ע קינדער .

האָבן אַ אַרבעט איז וויכטיק, און ניט נאָר ווייַל איר פאַרדינען געלט. עס אויך האלט איר אַקטיוו, ינוואַלווז איר אין געזעלשאַפט, העלפּס איר מאַכן פריינט און שפּילן דיין טייל אין די קהל; עס ריזאַלטיד אין אַ ריטשער דערפאַרונג פון לעבן.

אינטערנאַציאָנאַלע שוץ און אַרבעט פּערמיץ

אויב איר זענט אונטער אינטערנאַציאָנאַלע שוץ אין יסעלאַנד, איר קען לעבן און אַרבעטן אין דער מדינה. איר טאָן ניט האָבן צו צולייגן פֿאַר אַ ספּעציעל אַרבעט דערלויבעניש, און איר קענען אַרבעטן פֿאַר קיין אָנגעשטעלטער.

וווינאָרט פּערמיץ אויף כיומאַנאַטעריאַן גראָונדס און אַרבעט פּערמיץ

אויב איר האָט באקומען אַ וווינאָרט דערלויבן אויף כיומאַנאַטעריאַן גראָונדס ( af mannúðarástand ), איר קען לעבן אין יסעלאַנד אָבער איר קענען נישט אויטאָמאַטיש אַרבעטן דאָ. ביטע באמערקט:

• איר מוזן אָנווענדן צו די דירעקטאָראַטע פון ימאַגריישאַן ( Útlendingastofnun ) פֿאַר אַ צייַטווייַליק אַרבעט דערלויבעניש. צו טאָן דאָס, איר מוזן שיקן אַ באַשעפטיקונג קאָנטראַקט.
• אַרבעט פּערמיץ ארויס צו פרעמד נאַשנאַלז וואָס לעבן אין יסעלאַנד אונטער צייַטווייַליק וווינאָרט פּערמיץ זענען לינגקט צו די ID ( kennitala ) פון זייער באַלעבאָס; אויב איר האָט דעם טיפּ פון אַרבעט דערלויבעניש, איר קען נאָר אַרבעטן פֿאַר דעם אויב איר ווילן צו אַרבעטן פֿאַר אַ אַנדערש באַלעבאָס, איר וועט האָבן צו צולייגן פֿאַר אַ נייַע אַרבעט דערלויבעניש.
• א ערשטער צייַטווייַליק אַרבעט דערלויבעניש איז גילטיק פֿאַר אַ מאַקסימום פון איין איר מוזן באַנייַען עס ווען איר באַנייַען דיין וווינאָרט דערלויבן.
• צייטווייליגע ארבעט דערלויבן קען באנייט ווערן ביז צוויי יאר אין א צייט.
• נאָך זיין דאָמיסילעד (מיט lögheimili ) אין יסעלאַנד פֿאַר דריי קעסיידערדיק יאָרן, און אַ צייַטווייַליק אַרבעט דערלויבעניש, איר קענען צולייגן פֿאַר אַ שטענדיק אַרבעט דערלויבעניש ( óbundið atvinnuleyfi ). פּערמאַנענט אַרבעט פּערמיץ זענען נישט לינגקט צו קיין באַזונדער באַלעבאָס.

די דירעקטאָראַטע פון אַרבעט ( ווינוmálaסטיטוציע , אַבריווי. VMST )

עס איז אַ ספּעציעל מאַנשאַפֿט פון שטעקן אין דער דירעקטאָראַטע צו רעקאָמענדירן און העלפן פליטים מיט:

• זוכן פֿאַר אַרבעט.
• עצה וועגן אַפּערטונאַטיז פֿאַר לערנען (לערנען) און אַרבעט.
• לערנען איסלענדיש און לערנען וועגן איסלענדיש געזעלשאַפט.
• אנדערע וועגן צו בלייבן אַקטיוו.
• אַרבעט מיט שטיצן.

VMST איז אָפן מאנטיק-פרייטאג פון 09-15. איר קענען טעלעפאָן און בוך אַ אַפּוינטמאַנט מיט אַ קאָונסעלאָר (אַדווייזער). VMST האט צווייגן איבער יסעלאַנד.

זען דאָ צו געפֿינען די ניראַסט איר:

https://www.vinnumalastofnun.is/um-okkur/thjonustuskrifstofur

• קרינגלאן 1 , 103 רייקיאוויק . טעל.: 515 4800

• Krossmói 4a - 2 שטאָק, 260 Reykjanesbær Tel.: 515 4800

אַרבעט יקסטשיינדזשיז (דזשאָב דערגייונג יידזשאַנסיז; באַשעפטיקונג יידזשאַנסיז)

עס איז אַ ספּעציעל מאַנשאַפֿט פון שטעקן אין VMS צו העלפן רעפיודזשיז געפֿינען אַרבעט. עס איז אויך אַ רשימה פון באַשעפטיקונג יידזשאַנסיז אויף די VMS וועבזייטל: https://www.vinnumalastofnun.is/storf-i-bodi/adrar-vinnumidlanir

איר קענען אויך געפֿינען אַרבעט וואַקאַנסיעס אַדווערטייזד דאָ:

www.storf.is

www.alfred.is

www.job.visir.is

www.mbl.is/atvinna

www.reykjavik.is/laus-storf

https://www.stjornarradid.is/efst-a-baugi/laus-storf-a-starfatorgi

אפשאצונג און דערקענונג פון פרעמד קוואַלאַפאַקיישאַנז

• ENIC / NARIC יסעלאַנד גיט הילף מיט דער דערקענונג פון קוואַלאַפאַקיישאַנז (עקזאַממאַנץ, דיגריז, דיפּלאָמאַס) פֿון אַרויס יסעלאַנד, אָבער עס טוט נישט אַרויסגעבן אַפּערייטינג לייסאַנסיז. http://www.enicnaric.is
• IDAN Education Center (IÐAN Learningsetur) אָפּשאַצן פרעמד וואָקאַטיאָנאַל קוואַלאַפאַקיישאַנז (אַחוץ פֿאַר עלעקטריקאַל טריידז): https://idan.is
• Rafmennt כאַנדאַלז אפשאצונג און דערקענונג פון עלעקטריקאַל האַנדל קוואַלאַפאַקיישאַנז: https://www.rafmennt.is
• די דירעקטאָראַטע פון פּובליק געזונט ( Embætti landlæknis ), די דירעקטאָראַטע פון בילדונג ( Menntamálatofnun ) און דער מיניסטעריום פון ינדאַסטרי און יננאָוואַטיאָן ( Atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneytið ) שענקען אָפּערייטינג לייסאַנסיז פֿאַר די פּראַפעשאַנז און טריידז אונטער זייער אויטאָריטעט.

א קאָונסעלאָר אין VMST קענען דערקלערן צו איר ווו און ווי צו האָבן דיין קוואַלאַפאַקיישאַנז אָדער אַפּערייטינג לייסאַנסיז עוואַלואַטעד און אנערקענט אין יסעלאַנד.

שטייערן

• איסלאנד'ס וווילשטאנד סיסטעם איז פינאנצירט דורך די שטייערן וואס מיר אלע די סטעיט נוצט די געלט באצאלט אין שטייער צו טרעפן די קאסטן פון פובליק סערוויסעס, די שול סיסטעם, די כעלטקער סיסטעם, בויען און אונטערהאלטן ראָודז, מאכן בענעפיט באצאלן אאז"ו ו.
• האַכנאָסע שטייער ( טענסטאַטור ) איז אַראָפּרעכענען פון אַלע לוין און גייט צו די שטאַט; מוניציפאלע שטייער ( útsvar ) איז א שטייער אויף לוין וואס ווערט באצאלט פאר די לאקאלע אויטאָריטעט (מוניציפאליטעט) וואו איר וואוינט.

שטייער און פערזענליכע שטייער קרעדיט

• איר מוזן באַצאָלן שטייַער אויף אַלע דיין פאַרדינסט און קיין אנדערע פינאַנציעל הילף וואָס איר באַקומען.
• אַלעמען איז געגעבן אַ פערזענלעכע שטייער קרעדיט ( persónuafsláttur ). דאָס איז געווען 56,447 ISK פּער חודש אין 2020. דאָס מיינט אַז אויב איר שטייער איז קאַלקיאַלייטיד ווי ISK 100,000 פּער חודש, איר וועט באַצאָלן בלויז 43,523 ISK. קאַפּאַלז קענען טיילן זייער פערזענלעכע שטייער קרעדיץ.
• איר זענט פאַראַנטוואָרטלעך פֿאַר ווי דיין פערזענלעכע שטייער קרעדיט איז געניצט.
• פערזענלעכע שטייער קרעדיץ קענען ניט זיין טראַנספערד פון איין יאָר צו דער ווייַטער.
• דיין פערזענליכע שטייער קרעדיט נעמט ווירקונג פון די דאַטע אויף וואָס דיין היים (לעגאַל אַדרעס; lögheimili ) איז רעגיסטרירט אין די נאַשאַנאַל רעגיסטרי. אויב, פֿאַר בייַשפּיל, איר פאַרדינען געלט סטאַרטינג אין יאנואר, אָבער דיין היים איז רעגיסטרירט אין מאַרץ, איר מוזן מאַכן זיכער אַז דיין באַלעבאָס טוט נישט טראַכטן איר האָבן אַ פערזענלעכע שטייער קרעדיט אין יאנואר און פעברואר; אויב דאָס כאַפּאַנז, איר וועט סוף אַרויף אָוינג געלט צו די שטייַער אויטאריטעטן. איר מוזן זיין ספּעציעל אָפּגעהיט וועגן ווי דיין פערזענלעכע שטייער קרעדיט איז געניצט אויב איר אַרבעט אין צוויי אָדער מער דזשאָבס, אויב איר באַקומען צאָלונג פון די פּאַרענטאַל לאָזן פאַנד ( fæðingarorlofssjóður ) אָדער פון די דירעקטאָראַטע פון לייבער אָדער פינאַנציעל הילף פון דיין היגע אויטאָריטעט.
• אויב, דורך אַ טעות, מער ווי 100% פערזענלעכע שטייער קרעדיט איז געווענדט צו איר (למשל, אויב איר אַרבעט פֿאַר מער ווי איין באַלעבאָס, אָדער באַקומען נוץ פּיימאַנץ פון מער ווי איין ינסטיטושאַן), איר וועט האָבן צו באַצאָלן געלט צוריק צו די שטייַער אויטאריטעטן. איר מוזן זאָגן דיין עמפּלויערס אָדער אנדערע מקורים פון צאָלונג ווי דיין פערזענלעכע שטייער קרעדיט איז געניצט און מאַכן זיכער אַז די רעכט פּראָפּאָרציע איז געווענדט.

שטייער רעטורנס ( טאַקסאַקýרסלור, skattפראַמטאַל )

• דיין שטייער צוריקקער ( skattframtal ) איז אַ דאָקומענט וואָס ווייזט אַלע דיין האַכנאָסע (לוין, באַצאָלן) און אויך וואָס איר פאַרמאָגן (דיין אַסעץ) און וואָס געלט איר שולדיק געווען (לייאַביליטיז; skuldir ) בעשאַס די פריערדיקע די שטייער אויטאריטעטן מוזן האָבן די רעכט אינפֿאָרמאַציע אַזוי אַז זיי קענען רעכענען וואָס טאַקסיז איר זאָל באַצאָלן אָדער וואָס בענעפיץ איר זאָל באַקומען.
• איר מוזן שיקן דיין שטייער צוריקקער אָנליין אויף http://skattur.is אין די אָנהייב פון מאַרץ יעדער יאָר.
• איר קלאָץ אין צו די שטייער וועבזייטל מיט אַ קאָד פון RSK (די שטייער אויטאָריטעט) אָדער ניצן עלעקטראָניש שייַן.
• איסלענדיש רעוועך און מינהגים (RSK, די שטייער אויטאָריטעט) פּריפּערז דיין אָנליין שטייער צוריקקער, אָבער איר מוזן קאָנטראָלירן עס איידער עס איז באוויליקט.
• איר קענט פּערסנאַלי גיין צו די שטייער אַמט אין Reykjavík און Akureyri פֿאַר הילף מיט דיין שטייער צוריקקער, אָדער באַקומען הילף דורך טעלעפאָן 422-1000.
• RSK גיט נישט (אויב איר טאָן ניט רעדן איסלענדיש אָדער ענגליש, איר דאַרפֿן צו האָבן דיין אייגענע יבערזעצער).

אינסטרוקציעס אין ענגליש וועגן ווי צו שיקן דיין שטייער צוריקקער: https://www.rsk.is/media/baeklingar/rsk_0812_2020.en.pdf

האַנדל יוניאַנז

• ד י הויפט־רא ל פו ן דע ר פאראײ ן אי ז צ ו מאכ ן אפמאכ ן מי ט ארבעטער־געבער , װעג ן ד י לוין ן או ן אנדער ע באדינגונגע ן (װאקאציעס , ארבעטס־שעהן , קראנקה־אויװיז) , װא ם פאראײ ן מיטגלידע ר װעל ן באקומע ן או ן פארטידיק ן זײער ע אינטערעס ן אויפ ן ארבעטסמארק .
• יעדער וואס באצאלט א באצאל (געלט יעדן מאנאט) פאר א פאנדל פאראיין פארדינט רעכט מיט דעם פאראיין און קען זיך מיט די צייט אנקלאפן מער ברייטע רעכטן אפילו איבער א קורצע צייט אין דער ארבעט.

ווי דיין האַנדל פאַרבאַנד קענען העלפן איר

• מיט אינפֿאָרמאַציע וועגן דיין רעכט און דוטיז אויף די אַרבעט מאַרק.
• דורך העלפּינג איר רעכענען דיין לוין.
• העלפּינג איר אויב איר כאָשעד אַז דיין רעכט זענען ווייאַלייטיד.
• פאַרשידן טייפּס פון גראַנץ (פינאַנציעל הילף) און אנדערע באַדינונגען.
• אַקסעס צו וואָוקיישאַנאַל ריכאַבילאַטיישאַן אויב איר פאַלן קראַנק אָדער האָבן אַ צופאַל אין אַרבעט.
• עטלעכע פאַך יוניאַנז צאָלן אַ טייל פון די קאָס אויב איר האָבן צו אַרומפאָרן צווישן פאַרשידענע טיילן פון דער מדינה פֿאַר אַן אָפּעראַציע אָדער מעדיציניש דורכקוק פּריסקרייבד דורך אַ דאָקטער, אָבער נאָר אויב איר האָט זיך ערשטער געווענדט פֿאַר הילף פון די סאציאל ינסוראַנסע אַדמיניסטראַטיאָן ( Tryggingarstofnun ) און דיין אַפּלאַקיישאַן איז אפגעזאגט געווארן.

פינאַנציעל הילף (גראַנץ) פון האַנדל יוניאַנז

• גראַנץ פֿאַר איר צו אָנטייל נעמען אין וואַרשטאַטן און לערנען צוזאַמען מיט דיין אַרבעט.
• גראַנץ פֿאַר הילף איר פֿאַרבעסערן און זאָרגן פֿאַר דיין געזונט, למשל צו צאָלן פֿאַר ראַק טעסטינג, מאַסאַזש, פיסיאָטהעראַפּי, טויגיקייט קלאסן, ברילן אָדער קאָנטאַקט לענסעס, געהער אַידס, קאַנסאַלטיישאַנז מיט סייקאַלאַדזשאַסס / סייקיאַטראַרס, אאז"ו ו.
• פּער-דיים אַלאַואַנסיז (פינאַנציעל שטיצן פֿאַר יעדער טאָג אויב איר פאַלן קראַנק ;
• גראַנץ צו העלפן טרעפן הוצאות ווייַל דיין שוטעף אָדער קינד איז קראַנק.
• וואַקאַציע גראַנץ אָדער צאָלונג פון די פּרייַז פון רענטינג זומער יום טוּב קאַטידזשיז ( אָרלאָפסהאָוס ) אָדער אַפּאַרטמאַנץ בנימצא פֿאַר קורץ רענטאַלס ( אָרלאָפסíbúð ).

זייַענדיק באַצאָלט אונטער די טיש ( סוואַרט ווינאַ )

ווען די ארבעטער ווערן באצאלט פאר זייער ארבעט אין געלט און עס איז נישט דא קיין רעכענונג ( חשבון ), קיין קבלה ( kvittun ) און נישט קיין באצאל צעטל ( launaseðill ), ווערט דאס אנגערופן 'צאל אונטערן טיש' ( svört vinna, að vinna svart – ' ארבעטן שוואַרץ'). עס איז קעגן די געזעץ און עס וויקאַנז די כעלטקער, געזעלשאַפטלעך וווילשטאנד און בילדונגקרייז סיסטעמען. אויב איר אָננעמען צאָלונג 'אונטער די טיש' איר וועט אויך נישט פאַרדינען רעכט אין די זעלבע וועג ווי אנדערע טוערס.

• איר וועט האָבן קיין צאָל ווען איר זענט אויף וואַקאַציע (יערלעך יום טוּב).
• איר וועט נישט האָבן קיין צאָל ווען איר זענט קראַנק אָדער קענען נישט אַרבעטן נאָך אַ צופאַל.
• איר וועט נישט זיין פאַרזיכערט אויב איר האָט אַ צופאַל בשעת איר זענט אין אַרבעט.
• איר וועט נישט זיין ענטייטאַלד צו אַרבעטלאָזיקייַט נוץ (באַצאָלן אויב איר פאַרלירן דיין דזשאָבס) אָדער פּאַרענטאַל לאָזן (צייט אַוועק פון אַרבעט נאָך דער געבורט פון אַ קינד).

שטייער שווינדל (שטייער אַוווידיד, טשיטינג אויף שטייַער)

• אויב איר ויסמיידן צאָלן שטייַער, איר וועט האָבן צו באַצאָלן אַ קנס פון בייַ מינדסטער צוויי מאָל די סומע איר זאָל האָבן באַצאָלט. די קנס קען זיין אַזוי פיל ווי צען מאל די סומע.
• פֿאַר גרויס-וואָג שטייער שווינדל איר קען גיין צו טורמע ביז זעקס.

קינדער און זייער רעכט

מענטשן אונטער די עלטער פון 18 זענען קלאַסאַפייד ווי קינדער. זיי זענען לעגאַל מיינערז (זיי זענען נישט ביכולת צו נעמען פֿאַראַנטוואָרטלעכקייט לויט די געזעץ) און זייער עלטערן זענען זייער גאַרדיאַנז. עלטערן האָבן אַ פליכט צו קוקן נאָך זייער קינדער, זאָרגן פֿאַר זיי און מייַכל זיי מיט רעספּעקט. ווען עלטערן נעמען וויכטיק דיסיזשאַנז פֿאַר זייער קינדער, זיי זאָל הערן צו זייער מיינונגען און רעספּעקט זיי, לויט די עלטער און צייַטיקייַט פון די קינדער. די עלטערע דער קינד, די מער זיין מיינונג זאָל רעכענען.

• קינדער האָבן די רעכט צו פאַרברענגען צייט מיט ביידע זייערע עלטערן, אפילו אויב די עלטערן לעבן נישט
• עלטערן האָבן אַ פליכט צו באַשיצן זייערע קינדער קעגן דיסריספּעקטפאַל באַהאַנדלונג, גייַסטיק אַכזאָריעס און גשמיות גוואַלד. עלטערן זענען נישט ערלויבט צו ביכייוו ווייאַלאַנטלי צו זייער קינדער.
• עלטערן האָבן אַ פליכט צו צושטעלן זייער קינדער מיט האָוסינג, קליידער, עסנוואַרג, שולע ויסריכט און אנדערע נייטיק זאכן.

(די אינפֿאָרמאַציע איז פֿון דער וועבזייטל פון די קינדער אָמבודסמאַן, https://www.barn.is/born-og- unglinga/rettindi-barna-og-unglinga/ )

• קאָרפּאָראַל (גשמיות) שטראָף איז פּראָוכיבאַטאַד. איר קענען פרעגן פֿאַר עצה און הילף פון אַ געזעלשאַפטלעך אַרבעטער מיט וועגן צו ברענגען אַרויף קינדער וואָס זענען אנערקענט אין יסעלאַנד.
• לויט איסלענדיש געזעץ, מיוטאַליישאַן פון ווייַבלעך דזשענאַטאַל איז שטרענג פּראָוכיבאַטאַד, ראַגאַרדלאַס פון צי עס איז דורכגעקאָכט אין יסעלאַנד אָדער די זאַץ וואָס עס טראגט קענען זיין אַרויף צו 16 יאָר אין טורמע. סײַ די פּרווון פאַרברעכן, ווי אויך די באַטייליקונג אין אַזאַ אַקט, איז אויך באַשטראָפלעך. די געזעץ איז אָנווענדלעך צו אַלע איסלענדיש בירגערס, ווי געזונט ווי יענע וואָס וווינען אין יסעלאַנד, אין דער צייט פון די פאַרברעכן.
• קינדער קענען נישט זיין באהעפט אין קיין חתונה באַווייַזן וואָס ווייזט אַז איינער אָדער ביידע מענטשן אין אַ חתונה זענען געווען אונטער די עלטער פון 18 אין דער צייט פון דער חתונה איז נישט אנגענומען ווי גילטיק אין יסעלאַנד.

פֿאַר מער אינפֿאָרמאַציע וועגן קינדער 'ס רעכט אין יסעלאַנד, זען:

• https://www.barn.is/born-og-unglingar/rettindi-barna-og-unglinga/
• https://www.island.is/born
• https://reykjavik.is/rettindi-barna

פּריסקול

• פּריסקול (קינדערגאַרטען) איז דער ערשטער בינע פון די שולע סיסטעם אין יסעלאַנד, און איז פֿאַר קינדער אַלט 6 און יינגער. פּריסקולס נאָכגיין אַ ספּעציעל פּראָגראַם (נאַשאַנאַל קעריקיאַלאַם גייד).
• פּריסקול איז נישט קאַמפּאַלסערי אין יסעלאַנד, אָבער וועגן 96% פון קינדער אַלט 3-5 אָנטייל נעמען
• פּריסקול שטעקן זענען פּראָפעססיאָנאַלס וואָס זענען טריינד צו לערנען, דערציען און זאָרגן פֿאַר קינדער. מען לייגט אסאך מי צו מאכן זיי זיך גוט און אנטוויקלען זייערע טאלאנטן צום מאקסימום, לויט יעדן באדערפעניש.
• קינדער אין פּריסקול לערנען דורך פּלייינג און מאַכן די אַקטיוויטעטן לייגן די יקער פֿאַר זייער בילדונג אין דער ווייַטער מדרגה פון שולע. קינדער וואָס האָבן דורכגעקאָכט פּריסקול זענען בעסער צוגעגרייט פֿאַר לערנען אין יינגער (קאַמפּאַלסערי) שולע. דאָס איז דער הויפּט אמת אין די פאַל פון קינדער וואָס זענען נישט דערוואַקסן צו רעדן איסלענדיש אין שטוב: זיי לערנען עס אין פּריסקול.
• פּריסקול אַקטיוויטעטן געבן קינדער וועמענס מוטער לשון (ערשטער שפּראַך) איז נישט איסלענדיש אַ גוט גראַונדינג אין איסלענדיש. אין דער זעלביקער צייט, די עלטערן זענען ינקעראַדזשד צו שטיצן דעם קינד 'ס ערשטער שפּראַך סקילז און לערנען אויף פאַרשידן וועגן.
• פּריסקולז פּרובירן, ווי ווייַט ווי זיי קענען, צו ענשור אַז וויכטיק אינפֿאָרמאַציע איז דערלאנגט אין אנדערע שפּראַכן פֿאַר די קינדער און זייער עלטערן.
• עלטערן מוזן פאַרשרייַבן זייער קינדער פֿאַר פּריסקול ערטער. איר טאָן דאָס אויף די אָנליין (קאָמפּיוטער) סיסטעמען פון די מיוניסאַפּאַליטיז (לאקאלע אויטאריטעטן; למשל, Reykjavík, Kópavogur). פֿאַר דעם, איר מוזן האָבן אַן עלעקטראָניש שייַן.
• די מיוניסאַפּאַליטיז סאַבסידייז (באַצאָלן אַ גרויס טייל פון די קאָס פון) פּריסקולז, אָבער פּריסקולז זענען נישט גאָר פריי. די פּרייַז פֿאַר יעדער חודש איז אַ ביסל אַנדערש פון איין אָרט צו אנדערן. עלטערן וואס זענען איין, אָדער לערנען אָדער וואָס האָבן מער ווי איין קינד אין פּריסקול, באַצאָלן אַ קלענערער אָפּצאָל.
• קינדער אין פּריסקול שפּילן אַרויס אויף רובֿ טעג, אַזוי עס איז וויכטיק אַז זיי האָבן געהעריק קליידער לויט די וועטער (קאַלט ווינט, שניי, רעגן אָדער זון). http://morsmal.no/no/foreldre-norsk/2382-kle-barna-riktig-i-vinterkulda
• עלטערן בלייַבן מיט זייער קינדער אין פּריסקול אין די ערשטער טעג צו העלפן זיי באַקומען געוויינט צו אים. דאָרט באַקומען די עלטערן אַלע וויכטיק אינפֿאָרמאַציע.
• פֿאַר מער וועגן פּריסקולז אין עטלעכע שפראכן, זען די Reykjavík City וועבזייטל: https://reykjavik.is/baeklingar-fyrir-foreldra-brochures-parents

יינגער שולע ( גרונסקולע; קאַמפּאַלסערי שולע, אַרויף צו עלטער 16)

• לויט געזעץ, אַלע קינדער אין יסעלאַנד אַלט 6-16 מוזן גיין צו
• אַלע שולן אַרבעטן לויטן נאַציאָנאַלן קעריקיאַלום גייד פֿאַר קאַמפּאַלסערי שולן, וואָס איז באַשטימט דורך דער אַלטינגי (פּאַרלאַמענט). אַלע קינדער האָבן אַן גלייך רעכט צו גיין אין שולע, און דער שטעקן פּרובירן צו מאַכן זיי פילן געזונט אין שולע און מאַכן פּראָגרעס מיט זייער שולע אַרבעט.
• אַלע יינגער שולן נאָכגיין אַ ספּעציעל פּראָגראַם צו העלפן קינדער אַדאַפּט (פּאַסן אין) אין שולע אויב זיי טאָן ניט רעדן איסלענדיש אין שטוב.
• קינדער וועמענס היים שפּראַך איז נישט איסלענדיש האָבן די רעכט צו לערנען איסלענדיש ווי זייער צווייטע שפּראַך. זייער עלטערן זענען אויך ינקעראַדזשד צו העלפן זיי לערנען זייער אייגן היים שפּראַכן אויף פאַרשידן וועגן.
• די יינגער שולן פּרוּווט, ווי ווייט זיי קענען, צו פאַרזיכערן אַז אינפֿאָרמאַציע וואָס איז וויכטיק פֿאַר קאָנטאַקט צווישן לערערס און עלטערן איז איבערגעזעצט.
• עלטערן מוזן פאַרשרייַבן זייער קינדער פֿאַר יינגער שולע און נאָך-שולע אַקטיוויטעטן איר טאָן דאָס אויף די אָנליין (קאָמפּיוטער) סיסטעמען פון די מיוניסאַפּאַליטיז (לאקאלע אויטאריטעטן; למשל, Reykjavík, Kópavogur). פֿאַר דעם, איר מוזן האָבן אַן עלעקטראָניש שייַן.
• יינגער שולע אין יסעלאַנד איז פריי.
• רובֿ קינדער גיין צו די היגע יינגער שולע אין זייער געגנט. זיי זענען גרופּט אין קלאסן לויט עלטער, נישט דורך פיייקייַט.
• עלטערן האָבן אַ פליכט צו זאָגן די שולע אויב אַ קינד איז קראַנק אָדער האט צו פאַרפירן שולע פֿאַר אנדערע סיבות. איר מוזט בעטן שריפטליך פון די הויפט לערערס ערלויבעניש אז אייער קינד זאל נישט גיין אין שולע פאר קיין סיבה.
• https://mml.reykjavik.is/bruarsmidi/

יינגער שולע, נאָך-שולע פאַסילאַטיז און געזעלשאַפטלעך סענטערס

• ספּאָרט און שווימערייַ זענען קאַמפּאַלסערי פֿאַר אַלע קינדער אין איסלענדיש יינגער שולן. נאָרמאַללי, יינגלעך און גערלז זענען צוזאַמען אין די לעקציעס.
• תלמידים (קינדער) אין איסלענדיש יינגער שולן גיין אַרויס צוויי מאָל אַ טאָג פֿאַר קורץ ברייקס אַזוי עס איז וויכטיק פֿאַר זיי צו האָבן געהעריק קליידער פֿאַר די וועטער.
• עס איז וויכטיק פֿאַר קינדער צו ברענגען געזונט פֿאַרבייַסן עסנוואַרג צו שולע מיט זיי. סוועעץ זענען נישט דערלויבט אין יינגער זיי זאָל ברענגען וואַסער צו טרינקען (ניט פרוכט זאַפט). אין רובֿ שולן, קינדער קענען האָבן הייס מילז אין לאָנטש צייט. עלטערן מוזן באַצאָלן אַ קליין אָפּצאָל פֿאַר די מילז.
• אין פילע שטאָטיש געביטן, סטודענטן קענען האָבן הילף מיט זייער לעקציעס, אָדער אין שולע אָדער אין דער היגע ביבליאָטעק.
• רובֿ שולן האָבן נאָך-שולע פאַסילאַטיז ( frístundaheimili ) וואָס פאָרשלאָגן אָרגאַניזירט פרייַע צייַט אַקטיוויטעטן פֿאַר קינדער אַלט 6-9 נאָך שולע שעה; איר מוזן באַצאָלן אַ קליין אָפּצאָל פֿאַר דעם. די קינדער האָבן אַ געלעגנהייט צו רעדן צו יעדער אנדערער, מאַכן פריינט און לערנען איסלענדיש דורך פּלייינג צוזאַמען מיט
• אין רובֿ געביטן, אָדער אין די שולן אָדער נאָענט צו זיי, עס זענען געזעלשאַפטלעך סענטערס ( חברים צענטערוואַר ) וואָס פאָרשלאָגן געזעלשאַפטלעך אַקטיוויטעטן פֿאַר קינדער אַלט 10-16. די זענען דיזיינד צו אַרייַנציען זיי אין positive געזעלשאַפטלעך ינטעראַקשאַן. עטלעכע צענטערס זענען אָפן אין די שפּעט נאָכמיטאָג און אָוונט; אנדערע אין שולע ברייקטיים אָדער די לאָנטש ברעכן אין שולע.

שולן אין יסעלאַנד - טראדיציעס און מינהגים

יינגער שולעס האָבן שולע קאָונסילס, תּלמיד קאָונסילס און עלטערן אַסאָוסייישאַנז צו זאָרגן פֿאַר תלמידים 'אינטערעסן.

• עטלעכע ספּעציעלע געשעענישן נעמען אָרט אין די יאָר: פּאַרטיעס און רייזע וואָס זענען אָרגאַניזירט דורך די שולע, די תלמיד ראַט, די קלאַס פארשטייערס אָדער די עלטערן 'די געשעענישן זענען ספּעציעל אַדווערטייזד.
• עס איז וויכטיק אַז איר און די שולע יבערגעבן און אַרבעטן צוזאַמען. איר וועט טרעפן די לערערס צוויי מאָל יעדער יאָר צו רעדן וועגן דיין קינדער און ווי זיי זענען טאן אין שולע. איר זאָל פילן פריי צו קאָנטאַקט די שולע מער אָפט אויב איר ווילט.
• עס איז וויכטיק אַז איר (די עלטערן) קומען צו קלאַס פּאַרטיעס מיט דיין קינדער צו געבן זיי ופמערקזאַמקייט און שטיצן, זען דיין קינד אין די שולע סוויווע, זען וואָס גייט פאר אין דער שולע און טרעפן דיין קינדער 'ס קלאַסמייץ און זייער עלטערן.
• עס איז פּראָסט אַז די עלטערן פון קינדער וואָס שפּילן צוזאַמען אויך האָבן אַ פּלאַץ פון קאָנטאַקט מיט יעדער אנדערער.
• דיין געבורסטאָג פּאַרטיעס זענען וויכטיק געזעלשאַפטלעך געשעענישן פֿאַר קינדער אין יסעלאַנד. קינדער וואָס האָבן דיין געבורסטאָג נאָענט צוזאַמען אָפט טיילן אַ פּאַרטיי צו קענען פאַרבעטן מער מאל זיי לאַדן בלויז גערלז, אָדער בלויז יינגלעך, אָדער די גאנצע קלאַס, און עס איז וויכטיק נישט צו לאָזן ווער עס יז. עלטערן אָפט מאַכן אַ העסקעם וועגן ווי פיל פּרעזאַנץ זאָל קאָסטן.
• קינדער אין יינגער שולן טאָן ניט נאָרמאַלי טראָגן שולע

ספּאָרט, קונסט און פרייַע צייַט אַקטיוויטעטן

עס איז גערעכנט ווי וויכטיק אַז קינדער נעמען אָנטייל אין פרייַע צייַט אַקטיוויטעטן (אַרויס שולע שעה): ספּאָרט, קונסט און שפּילערייַ. די אַקטיוויטעטן שפּילן אַ ווערטפול ראָלע אין פאַרהיטנדיק מיטלען. איר זענט ערדזשד צו שטיצן און העלפן דיין קינדער צו נעמען אַן אַקטיוו אָנטייל מיט אנדערע קינדער אין די אָרגאַניזירט אַקטיוויטעטן. עס איז וויכטיק צו וויסן וועגן די אַקטיוויטעטן אין דיין געגנט. אויב איר געפֿינען די רעכט טעטיקייט פֿאַר דיין קינדער, דאָס וועט העלפֿן זיי צו מאַכן פרענדז און געבן זיי אַ געלעגנהייט צו באַקומען געוויינט צו רעדן איסלענדיש. רובֿ מיוניסאַפּאַליטיז געבן גראַנץ (געלט פּיימאַנץ) צו מאַכן עס מעגלעך פֿאַר קינדער צו נאָכפאָלגן פרייַע צייַט אַקטיוויטעטן.

• דער הויפּט ציל פון די גראַנץ איז צו מאַכן עס מעגלעך פֿאַר אַלע קינדער און יונג מענטשן (אַלט 6-18) צו נעמען אָנטייל אין positive נאָך-שולע אַקטיוויטעטן, קיין ענין פון וואָס סאָרט פון האָמעס זיי קומען און צי זייער עלטערן זענען רייַך אָדער אָרעם.
• די גראַנץ זענען נישט די זעלבע אין אַלע מיוניסאַפּאַליטיז (שטאָט) אָבער זענען ISK 35,000 - 50,000 פּער יאָר פּער קינד.
• גראַנץ זענען באַצאָלט עלעקטראָניש (אָנליין), גלייַך צו די ספּאָרט אָדער פרייַע צייַט קלוב
• אין רובֿ מיוניסאַפּאַליטיז, איר מוזן פאַרשרייַבן אין די היגע אָנליין סיסטעם (למשל Rafræn Reykjavík , Mitt Reykjanes אָדער Mínar síður אין Hafnarfjörður) צו קענען פאַרשרייַבן דיין קינדער פֿאַר שולע, פּריסקול, פרייַע צייַט אַקטיוויטעטן, אאז"ו ו. אַן עלעקטראָניש שייַן ( rafræn skilriki ).

העכער צווייטיק שולע

• דער העכערער מיטלשול גרײט די תלמידים צו אַרויסגיין צו דער אַרבעט אָדער גיין ווייטער מיט ווייטערדיקע פרמהאַלדסקולאַר אין לאַנד
• העכער צווייטיק שולע איז נישט קאַמפּאַלסערי אָבער די וואס האָבן געענדיקט די יינגער (קאַמפּאַלסערי) שולע און דורכגעגאנגען די יינגער שולע יגזאַם אָדער עקוויוואַלענט, אָדער האָבן שוין 16, קענען אָנהייבן העכער צווייטיק שולע. אינטריט אין ווייטערדיגע שולע
• פֿאַר מער אינפֿאָרמאַציע, זען: https://www.island.is/framhaldsskolar

כּללים אויף ינ דרויסן שעה פֿאַר קינדער

די געזעץ אין איסלאנד זאגט ווי לאנג קינדער פון 0-16 יאר קענען זיין אינדרויסן אין די אוונטן אן אויפזיכט פון דערוואקסענע. די כּללים זענען בדעה צו ענשור אַז קינדער וואַקסן אַרויף אין אַ זיכער און געזונט סוויווע מיט גענוג שלאָפן.

דרויסנדיק שעה פֿאַר קינדער בעשאַס די שולע צייַט (פון 1 סעפטעמבער ביז 1 מאי):

קינדער, 12 יאָר אַלט אָדער יינגער, קען נישט זיין אַרויס זייער היים נאָך 20:00 PM.

קינדער, 13-16 יאר אַלט, קען נישט זיין אַרויס זייער היים נאָך 22:00 PM.

בעשאַס די זומער (פון 1 מאי ביז 1 סעפטעמבער):

קינדער, 12 יאָר אַלט אָדער יינגער, קען נישט זיין אַרויס זייער היים נאָך 22:00 PM.

קינדער, 13-16 יאר אַלט, קען נישט זיין אַרויס זייער היים נאָך 24:00 PM.

עלטערן און קערגיווערז האָבן אַבסאָלוט רעכט צו רעדוצירן די דרויסנדיק שעה. די כּללים זענען אין לויט מיט די איסלענדיש קינד פּראַטעקשאַן געזעצן און פאַרווערן קינדער צו זיין אין ציבור ערטער נאָך די סטייטיד שעה אָן דערוואַקסן השגחה. די כּללים קענען זיין באפרייט אויב קינדער 13-16 יאר אַלט זענען אויף זייער וועג היים פון אַן באַאַמטער שולע, ספּאָרט אָדער יוגנט צענטער אַקטיוויטעטן. דער קינד 'ס געבורט יאָר אלא ווי זיין דיין געבורסטאָג אַפּלייז.

מוניציפאלע סאציאלע סערוויסעס. הילף פֿאַר קינדער

• אין די מוניציפאלע שולע סערוויס זענען פאראן בילדונגקרייז קאָונסעלאָרס, סייקאַלאַדזשאַסץ און רעדע טעראַפּיס וואָס קענען העלפן מיט עצה און אנדערע סערוויסעס פֿאַר עלטערן פון קינדער אין פּריסקול און יינגער (קאַמפּאַלסערי) שולע.
• שטעקן (געזעלשאַפטלעך טוערס) ביי דיין היגע סאציאל סערוויסעס ( חברעס סערוויסעס ) זענען דאָרט צו געבן עצה אויף פינאַנציעל (געלט) פּראָבלעמס, מעדיצין זידלען, זאָרגן פֿאַר קינדער, קראַנקייַט, פראגעס פון אַקסעס צווישן קינדער און עלטערן ווו די עלטערן זענען דיוואָרסט און אנדערע פּראָבלעמס.
• איר קענט אָנווענדן צו די סאציאל סערוויסעס פֿאַר ספּעציעלע פינאַנציעל הילף צו העלפן מיט צאָלן פּריסקול פיז (קאָסטן), צאָלן פֿאַר שולע מילז, נאָך-שולע אַקטיוויטעטן סענטערס ( frístundaheimili ), זומער לאגערן אָדער ספּאָרט און פרייַע צייַט אַקטיוויטעטן. די אַמאַונץ פון געלט בנימצא זענען נישט די זעלבע אין אַלע געביטן.
• איר מוזן געדענקען אַז אַלע אַפּלאַקיישאַנז זענען באטראכט סעפּעראַטלי און יעדער מיוניסאַפּאַלאַטי האט זייַן אייגענע כּללים וואָס מוזן זיין נאכגעגאנגען ווען גראַנץ זענען באַצאָלט.

קינד נוץ

• קינד נוץ איז אַ פּענסיע (געלט צאָלונג) פון די שטייער אויטאריטעטן צו עלטערן (אָדער איין / דיוואָרסט עלטערן) פֿאַר די קינדער רעגיסטרירט ווי לעבעדיק מיט זיי.
• קינד נוץ איז האַכנאָסע-פֿאַרבונדענע. דאָס מיינט אַז אויב איר האָט נידעריק לוין, איר וועט באַקומען העכער נוץ פּיימאַנץ; אויב איר פאַרדינען מער געלט, די נוץ סומע וועט זיין קלענערער.
• קינד בענעפיט ווערט באַצאָלט אויף 1 פעברואר, 1 מאי, 1 יוני און 1
• נאָך אַ קינד איז געבוירן אָדער אריבערגעפארן זיין לעגאַל דאָמיסילע ( lögheimili ) צו יסעלאַנד, עס קען נעמען אַרויף צו אַ יאָר אָדער מער איידער די עלטערן וועט באַקומען באַצאָלט קינד נוץ. פּיימאַנץ אָנהייבן אין די יאָר נאָך דער געבורט אָדער מאַך; אָבער זיי זענען באזירט אויף די פּראָפּאָרציע פון די רעפֿערענץ יאָר רוען. ביישפּיל: פֿאַר אַ קינד געבוירן אין די מיטן פון אַ יאָר, די נוץ וועט זיין באַצאָלט - אין די פאלגענדע יאָר - וועגן 50% פון די פול קורס; אויב די געבורט איז פריער אין די יאָר, די פּראָפּאָרציע וועט זיין גרעסער; אויב עס איז שפּעטער, עס וועט זיין קלענערער. גאַנץ נוץ, ביי 100%, וועט זיין באַצאָלט בלויז אין די דריט יאָר.
• רעפוגעעס קענען אָנווענדן פֿאַר עקסטרע פּיימאַנץ פון די סאציאל סערוויסעס צו דעקן די פול סומע. איר מוזן געדענקען אַז אַלע אַפּלאַקיישאַנז זענען באטראכט סעפּעראַטלי און יעדער מיוניסאַפּאַלאַטי האט זייַן אייגענע כּללים וואָס מוזן זיין נאכגעגאנגען ווען נוץ פּיימאַנץ זענען געמאכט.

די סאציאל ינסוראַנסע אַדמיניסטראַטיאָן (טר) און פּיימאַנץ פֿאַר קינדער

קינד שטיצן ( meðlag ) איז אַ כוידעשלעך צאָלונג פון איין פאָטער צו אנדערן, פֿאַר די זאָרגן פון אַ קינד, ווען זיי לעבן נישט צוזאַמען (אָדער נאָך גט). דער קינד איז רעגיסטרירט ווי לעבעדיק מיט איין פאָטער; דער אנדערער פאָטער באצאלט. די פּיימאַנץ זענען, ליגאַלי, די פאַרמאָג פון דעם קינד און זאָל זיין געוויינט פֿאַר זיין שטיצן. איר קענט בעטן אז די סאציאלע אינשורענס אדמיניסטראציע ( Tryggingastofnun ríkisins , TR) זאמלט די צאלן און באצאלן זיי צו דיר.

• • איר מוזן פאָרלייגן דעם קינד 'ס געבורט

קינד פּענסיע איז אַ כוידעשלעך צאָלונג פון די סאציאל ינסוראַנסע אַדמיניסטראַטיאָן (טר) ווען איינער פון די עלטערן פון דעם קינד איז טויט אָדער באקומען עלטער פּענסיע, דיסאַביליטי נוץ אָדער ריכאַבילאַטיישאַן פּענסיע.

• • א באַווייַזן, אָדער באַריכט, פון די יו.ען. רעפוגעע אַגענטור (UNHCR) אָדער די ימאַגריישאַן אַגענטור מוזן זיין דערלאנגט צו באַשטעטיקן דעם פאָטער 'ס טויט אָדער אנדערע סיטואַציע.

מוטער אָדער פאטער 'ס פּענסיע. דאס זענען כוידעשלעך פּיימאַנץ פון TR צו איין עלטערן וואס האָבן צוויי אָדער מער קינדער ליגאַלי דאָמיסילעד מיט זיי.

די סאציאל ינסוראַנסע אַדמיניסטראַטיאָן (Tryggingastofnun, TR): https://www.tr.is/

• • אַפּפּליקאַטיאָנס: איר אָנווענדן דורך מיין בלעטער ( מיין בלעטער ) אויף די TR וועבזייטל: https://innskraning.island.is/?id=minarsidur.tr.is
  • אַפּפּליקאַטיאָן פארמען זענען ביי: https://www.tr.is/tryggingastofnun/umsoknir
  • פֿאַר אינפֿאָרמאַציע וועגן TR, אין ענגליש: https://www.tr.is/en

נוציק אינפֿאָרמאַציע

• Umboðsmaður barna (דער קינדער אָמבודסמאַן) אַרבעט צו ענשור אַז קינדער 'ס רעכט און אינטערעסן ווער עס יז קענען צולייגן צו די קינדער אָמבודסמאַן, און פֿראגן פון קינדער זיך שטענדיק באַקומען בילכערקייַט. טעל.: 522-8999
• קינדער טעלעפאָן ליניע - פריי: 800-5999 E- פּאָסט: ub@barn.is
• מיר און קינדער אונדזער - אונדזער קינדער און אונדז - אינפֿאָרמאַציע פֿאַר משפחות אין יסעלאַנד (אין איסלענדיש און ענגליש).

Sjúkratryggingar Íslands (SÍ; איסלענדיש געזונט פאַרזיכערונג)

• ווי אַ פליטים, איר האָט די זעלבע רעכט צו כעלטקער באַדינונגס און פאַרזיכערונג פון SÍ ווי אנדערע מענטשן אין יסעלאַנד.
• אויב איר האָט פּונקט דערלויבט אינטערנאַציאָנאַלע שוץ, אָדער אַ וווינאָרט דערלויבן אין יסעלאַנד אויף כיומאַנאַטעריאַן גראָונדס, איר טאָן ניט האָבן צו טרעפן די צושטאַנד פון לעבעדיק דאָ פֿאַר 6 חדשים איידער איר קוואַלאַפייינג פֿאַר געזונט (אין אנדערע ווערטער, איר זענט גלייך באדעקט דורך געזונט פאַרזיכערונג. )
• SÍ באַצאָלט אַ טייל פון די קאָס פון מעדיציניש באַהאַנדלונג און פון די רעצעפּט מעדאַקיישאַנז וואָס טרעפן זיכער באדערפענישן.
• UTL שיקט אינפֿאָרמאַציע צו SÍ אַזוי אַז איר זענט רעגיסטרירט אין די געזונט פאַרזיכערונג סיסטעם.
• אויב איר וואוינט אַרויס די מעטראָפּאָליטאַן געגנט, איר קענען אָנווענדן פֿאַר גראַנץ (געלט) צו דעקן טייל פון די קאָס פון טראַוואַלינג אָדער אַקאַמאַדיישאַן (אַ אָרט צו בלייַבן) פֿאַר צוויי טריפּס יעדער יאָר פֿאַר מעדיציניש באַהאַנדלונג, אָדער מער אויב איר האָבן צו מאַכן ריפּיטיד טריפּס . איר מוזן אָנווענדן אין שטייַגן (איידער דער יאַזדע) פֿאַר די גראַנץ, אַחוץ אין ימערדזשאַנסיז. פֿאַר מער אינפֿאָרמאַציע, זען:

https://www.sjukra.is/heilbrigdisthjonusta/ferdakostnadur/

https://www.sjukra.is/heilbrigdisthjonusta/sjukrahotel//

Réttindagátt Sjúkratrygginga Íslands (די 'ענטייטאַלז פֿענצטער' פון SÍ)

Réttindagátt איז אַן אָנליין אינפֿאָרמאַציע טויער, אַ סאָרט פון 'מיין בלעטער' וואָס ווייַזן איר די פאַרזיכערונג איר זענט ענטייטאַלד צו (האָבן אַ רעכט צו). דאָרטן קענט איר זיך פאַרשרייַבן ביי אַ דאָקטער און ציינדאָקטער און שיקן אַלע דאָקומענטן וואָס איר האָט צו שיקן אויף אַ זיכער און זיכער וועג. איר קענען געפֿינען די פאלגענדע:

• צי איר זענט ענטייטאַלד צו SÍ צאָלן מער פֿאַר די קאָס פון מעדיציניש באַהאַנדלונג, מעדאַסאַנז (דרוגס) און אנדערע כעלטקער באַדינונגס.
• קאַבאָלע פון דאקטוירים וואָס זענען געשיקט צו SÍ, וואָס SÍ האט באַצאָלט און צי איר האָט די רעכט צו אַ צוריקצאָל (צאָלונג) פון די קאָס וואָס איר האָט באַצאָלט. איר מוזן פאַרשרייַבן דיין באַנק דעטאַילס (חשבון נומער) אין Réttindagátt אַזוי אַז פּיימאַנץ קענען זיין געמאכט צו איר.
• די שטעלע אויף דיין אַראָפּרעכענען קאָרט און רעצעפּט
• מער אינפֿאָרמאַציע אויף Réttindagátt SÍ: https://rg.sjukra.is/Account/Login.aspx

די געזונט באַדינונגס

יסעלאַנד ס געזונט באַדינונגס זענען צעטיילט אין עטלעכע טיילן און לעוועלס.

• לאקאלע געזונט סענטערס ( געזונטגעזעסלאַן ). די צושטעלן אַלגעמיינע מעדיציניש באַדינונגס (דאָקטאָר ס באַדינונגס) און אויך שוועסטעריי, אַרייַנגערעכנט היים שוועסטעריי און געזונט זאָרגן. זיי האַנדלען מיט מינערווערטיק אַקסאַדאַנץ און פּלוצעמדיק קראַנקייַט. זיי זענען די מערסט וויכטיק טייל פון די כעלטקער באַדינונגס אַחוץ די האָספּיטאַלס.
• האָספּיטאַלס ( ספּאָסיטאַלר, sjúkrahús ) צושטעלן סערוויסעס פֿאַר מענטשן וואָס דאַרפֿן צו אַנדערגאָו מער ספּעשאַלייזד באַהאַנדלונג און זיין זאָרגן דורך נורסעס און דאקטוירים, אָדער אַקיאַפּייינג בעדז ווי ינ-פּאַציענט אָדער אַטענדאַד אַוטפּיישאַנט האָספּיטאַלס האָבן אויך נויטפאַל דיפּאַרטמאַנץ וואָס טרעאַטינג מענטשן מיט ינדזשעריז אָדער נויטפאַל קאַסעס , און קינדער 'ס וואַרדס.
• סערוויסעס פון ספּעשאַלאַסץ ( ספּעליסט סערוויס ). די זענען מערסטנס צוגעשטעלט אין פּריוואַט פּראַקטיסיז, אָדער דורך יחיד ספּעשאַלאַסץ אָדער טימז ארבעטן צוזאַמען.

אונטער די פאציענטן רעכט אקט, אויב איר פארשטייט נישט איסלענדיש, האט איר די רעכט צו האבן אן איבערזעצער (עמעצער וואס קען רעדן אייער שפראך) צו דערקלערן אייך אינפארמאציע איבער אייער געזונט און מעדיצינישע באהאנדלונג וואס איר זאלט האבן אאז"ו ו. בעטן אַן איבערזעצער ווען איר בוך דיין אַפּוינטמאַנט מיט אַ דאָקטער אין אַ געזונט צענטער אָדער שפּיטאָל.

Heilsugæsla (לאקאלע געזונט סענטערס)

• דער געזונט צענטער ( heilsugæslan ) אין דיין געגנט איז דער ערשטער אָרט צו גיין צו פֿאַר מעדיציניש באַדינונגס. איר קענען רופן פֿאַר עצה פון אַ ניאַניע; צו רעדן מיט אַ דאָקטער, איר מוזן ערשטער מאַכן אַ אַפּוינטמאַנט (שטעלן אַ צייט פֿאַר אַ באַגעגעניש). אויב איר דאַרפֿן אַן יבערזעצער (עמעצער וואס רעדט דיין שפּראַך) איר מוזן זאָגן דעם ווען איר מאַכן די אַפּוינטמאַנט.
• אויב אייערע קינדער דאַרפֿן מומכע באַהאַנדלונג, עס איז וויכטיק צו אָנהייבן מיט גיין צו די געזונט צענטער ( heilsugæsla ) און באַקומען אַ ריפעראַל (אַ בעטן) דאָס וועט רעדוצירן די קאָס פון זען דעם מומכע.
• איר קענען פאַרשרייַבן מיט קיין געזונט אָדער גיין צו די געזונט צענטער ( געזונטגעזוסטראָסstöð ) אין דיין געגנט, מיט דיין שייַן דאָקומענט, אָדער פאַרשרייַבן אָנליין בייַ Réttindagátt sjúkratrygginga . פֿאַר אינסטרוקציעס, זען: https://www.sjukra.is/media/frettamyndir/Hvernig-skoda-eg-og-breyti- skraningu-a-heilsugaeslustod—leidbeiningar.pdf

פּסיטשאָלאָגיסץ און פיסיאָטהעראַפּיס

פּסיטשאָלאָגיסץ און פיסיאָטהעראַפּיס יוזשאַוואַלי האָבן זייער אייגענע פּריוואַט פּראַקטיסיז.

• אויב אַ דאָקטער שרייבט אַ רעפערראַל ( בעטן; tilvísun ) פֿאַר איר צו האָבן באַהאַנדלונג דורך אַ פיסיאָטהעראַפּיסט, SÍ וועט באַצאָלן 90% פון די גאַנץ קאָס.
• SÍ טוט נישט טיילן די קאָס פון גיין צו אַ פּריוואַט אָבער, איר קענען צולייגן צו דיין האַנדל פאַרבאַנד ( stéttarfélag ) אָדער די היגע סאציאל סערוויסעס ( חברעס סערוויסעס ) פֿאַר פינאַנציעל הילף.

Heilsuvera

• Heilsuvera https://www.heilsuvera.is/ איז אַ וועבזייטל מיט אינפֿאָרמאַציע וועגן געזונט ישוז.
• אין די 'מייַן בלעטער' ( מיין בלעטער ) טייל פון Heilsuvera איר קענען קאָנטאַקט שטעקן פון די כעלטקער באַדינונגס און געפֿינען אינפֿאָרמאַציע וועגן דיין אייגענע מעדיציניש רעקאָרדס, רעצעפּט, אאז"ו ו.
• איר קענט נוצן העיסלווועראַ צו באַשטעלן אַפּוינטמאַנץ מיט דעם דאָקטער, געפֿינען די רעזולטאַטן פון טעסץ, בעטן איר זאָל באַנייַען רעצעפּט (פֿאַר רפואות), אאז"ו ו.
• איר מוזן האָבן רעגיסטרירט פֿאַר עלעקטראָניש לעגיטימאַציע ( rafræn skilríki ) צו עפֿענען מיין בלעטער אין Heilsuvera .

כעלטקער אינסטיטוציעס אַרויס די מעטראָפּאָליטאַן (קאַפּיטאַל) געגנט

כעלטקער אין קלענערער ערטער אַרויס די מעטראָפּאָליטאַן געגנט איז צוגעשטעלט דורך די רעגיאָנאַל כעלטקער אינסטיטוציעס. דאס זענען די פאלגענדע:

Vesturland (וועסטען יסעלאַנד) https://www.hve.is/

Vestfirðir (Westfjords) http://hvest.is/

Norðurland (צאָפנדיק יסעלאַנד) https://www.hsn.is/is

מזרח לאנד (מזרח יסעלאַנד) https://www.hsa.is/

דרום לאנד (דרום יסעלאַנד) https://www.hsu.is/

דרוםנעס https://www.hss.is /

פאַרמאַסיז (קעמיקאַלז, אַפּטייק אַפּטייק ) אַרויס די מעטראָפּאָליטאַן געגנט: Overlit yfir apótekin á landsbyggðinni :

https://info.lifdununa.is/apotek-a-landsbyggdinni/

מעטראָפּאָליטאַן געזונט סערוויס ( Heilsugæsla á höfuðborgarsvæðinu )

• די מעטראָפּאָליטאַן געזונט סערוויס אַפּערייץ 15 געזונט סענטערס אין Reykjavík, Seltjarnarnes, Mosfellsumdæmi, Kópavogur, Garðabær און Hafnarfjörður.
• פֿאַר אַ יבערבליק פון די געזונט סענטערס און אַ מאַפּע וואָס ווייַזן ווו זיי זענען , זען: https://www.heilsugaeslan.is/heilsugaeslustodvar/

מומכע סערוויסעס ( Sérfræðiþjónusta )

• ספּעסיאַליסץ אַרבעט ביידע אין די כעלטקער אינסטיטוציעס און אין פּריוואַט פיר. אין עטלעכע קאַסעס איר דאַרפֿן אַ רעפערראַל (בעטן; tilvísun ) פון דיין פּראָסט דאָקטער צו גיין צו זיי; אין אנדערע (למשל, גיינאַקאַלאַדזשאַסץ - ספּעשאַלאַסץ אין טרעאַטינג פרויען) איר קענען פשוט רופן זיי און צולייגן אַ אַפּוינטמאַנט.
• עס קאָס מער צו גיין צו אַ מומכע ווי צו אַ פּראָסט דאָקטער אין אַ געזונט צענטער ( heilsugæsla ), אַזוי עס איז בעסטער צו אָנהייבן אין די געזונט צענטער.

דענטאַל באַהאַנדלונג

• SÍ שאַרעס די פּרייַז פון דענטאַל באַהאַנדלונג פֿאַר קינדער. איר מוזן באַצאָלן אַ אָפּצאָל פון ISK 2,500 פֿאַר יעדער וויזיט צו די ציינדאָקטער דורך אַ קינד, אָבער אַחוץ דעם, דיין קינדער 'ס דענטאַל באַהאַנדלונג איז פריי.
• איר זאָל נעמען דיין קינדער צו די ציינדאָקטער פֿאַר אַ טשעק-אַרויף יעדער יאָר צו פאַרמייַדן צאָן פאַרפוילן. דו זאלסט נישט וואַרטן ביז דער קינד קאַמפּליינז פון ציינווייטיק.
• SÍ שאַרעס די קאָס פון דענטאַל באַהאַנדלונג פֿאַר עלטער בירגערס (איבער עלטער 67), מענטשן מיט דיסאַביליטי אַסעסמאַנץ און ריסיפּיאַנץ פון ריכאַבילאַטיישאַן פּענשאַנז פון די סאציאל ינסוראַנסע אַדמיניסטראַטיאָן (טר). עס פּייַס 50% פון די פּרייַז פון דענטאַל באַהאַנדלונג.
• SÍ טוט נישט באַצאָלן עפּעס פֿאַר די פּרייַז פון דענטאַל באַהאַנדלונג פֿאַר אַדאַלץ (אַלט 18-66). איר קענט זיך אָנווענדן צו דיין האַנדל פאַרבאַנד ( stéttarfélag ) פֿאַר אַ שענקען צו העלפן מיט טרעפן די קאָס.
• אַלס אַ פליטים, אויב איר זענט נישט קוואַליפיצירט פֿאַר אַ שענקען פון דיין האַנדל פאַרבאַנד ( stéttarfélag ), איר קענט זיך אָנווענדן צו די סאציאל סערוויסעס ( félagsþjónustan ) פֿאַר אַ שענקען צו צאָלן טייל פון דיין דענטאַל באַהאַנדלונג קאָס.

מעדיציניש באַדינונגס אַרויס פּראָסט אָפיס שעה

• אויב איר ערדזשאַנטלי דאַרפֿן די סערוויסעס פון אַ דאָקטער אָדער ניאַניע אַרויס די עפן שעה פון די געזונט סענטערס, איר זאָל רופן Læknavaktin (די נאָך-שעה מעדיציניש דינסט) טעל. 1700.
• דאָקטוירים אין די היגע געזונט קליניקס אין די כעלטקער אינסטיטוציעס אַרויס די מעטראָפּאָליטאַן געגנט וועלן ענטפֿערן קאַללס אין די יוונינגז אָדער אין די וויקענדז, אָבער אויב איר קענען, עס איז בעסער צו זען זיי בעשאַס דעם טאָג, אָדער נוצן די טעלעפאָן דינסט, טל. 1700 פֿאַר עצה, ווייַל די פאַסילאַטיז בעשאַס דייטיים שעה זענען בעסער.
• Læknavaktin פֿאַר די מעטראָפּאָליטאַן געגנט איז אויף די רגע שטאָק פון די שאַפּינג צענטער Austurver בייַ Háaleitisbraut 68, 108 Reykjavík, Tel. 1700, http://laeknavaktin.is / . עס איז אָפן 17:00-23:30 אויף וויקדייז און 9:00-23:30 אין וויקענדז.
• פּידיאַטרישאַנז (קינדער דאָקטאָרס) פירן אַן אָוונט און אָפּרוטעג דינסט אין דאָמוס מעדיקאַ אין רייקאַ. איר קענען בוך אַפּוינטמאַנץ פֿון 12:30 אויף וויקדייז און פֿון 10:30 אין וויקענדז. דאָמוס מעדיקאַ איז אין Egilsgata 3, 101 Reykjavík, טעל. 563-1010.
• פֿאַר ימערדזשאַנסיז (אַקסאַדאַנץ און פּלוצעמדיק ערנסט קראַנקייט) טעלעפאָן 112.

ימערדזשאַנסיז: וואָס צו טאָן, ווו צו גיין

אין ימערדזשאַנסיז, ווען עס איז אַ ערנסט סאַקאָנע צו געזונט, לעבן אָדער פאַרמאָג, רופן די עמערגענסי ליניע, פֿאַר מער וועגן די עמערגענסי ליניע, זען: https://www.112.is/

• אַרויס די מעטראָפּאָליטאַן געגנט, עס זענען אַקסידענט און עמערגענסי (א & E דיפּאַרטמאַנץ, באַראַמאַמאַטטאַקער ) אין די רעגיאָנאַל האָספּיטאַלס אין יעדער טייל פון דער מדינה. עס איז וויכטיק צו וויסן ווו די זענען און ווו צו גיין אין אַ נויטפאַל.
• עס קאָס פיל מער צו נוצן די נויטפאַל באַדינונגס ווי צו גיין צו די דאָקטער אין אַ געזונט צענטער בעשאַס דעם טאָג. אויך, געדענקען אַז איר האָבן צו באַצאָלן פֿאַר אַמבולאַנס באַדינונגס. פֿאַר דעם סיבה, עס איז רעקאַמענדיד צו נוצן די A&E באַדינונגס בלויז אין פאַקטיש ימערדזשאַנסיז.

אַקסידענט & עמערגענסי, א & E (בראַמאַמוטאַטאַ ) אין לאַנדספּיטאַלי

• Bráðamóttakan í Fossvogi די A&E אָפּטראָג אין לאַנדספּיטאַלי אין Fossvogur איז אָפן 24 שעה אַ טאָג, 7 טעג אַ וואָך, אַלע יאָר ארום. איר קענט גיין דאָרט פֿאַר באַהאַנדלונג פֿאַר פּלוצעמדיק ערנסט ילנאַסיז אָדער צופאַל ינדזשעריז וואָס קענען נישט וואַרטן פֿאַר די פּראָצעדור אין די געזונט סענטערס אָדער נאָך-שעה דינסט פון Læknavaktin. : 543-2000.
• Bráðamóttaka barna פֿאַר קינדער, די נויטפאַל אָפּטראָג פון די קינדער 'ס שפּיטאָל (באַרנאַספּאָסיטיאָן הרינגסינס) אויף הרינגבאַוט איז אָפן 24 שעה אַ טאָג. נ.ב. אין קאַסעס פון שאָדן, קינדער זאָל גיין צו די A&E אָפּטיילונג אין לאַנדספּיטאַלי אין פאָססוואָגור.
• Bráðamóttaka geðsviðs די נויטפאַל אָפּטראָג פון לאַנדספּיטאַלי ס פּסיטשיאַטריק קעסטקינד (פֿאַר גייַסטיק דיסאָרדערס) איז אויף דער ערד שטאָק פון די פּסיטשיאַטריק דעפּאַרטמענט אויף הרינגbraut. : 543-4050. איר קענט גיין דאָרט אָן אַ אַפּוינטמאַנט פֿאַר דרינגלעך באַהאַנדלונג פֿאַר סייקיאַטריק פּראָבלעמס.
  • אָפן: 12:00-19:00 מאנטיק-פריי. און 13:00-17:00 אין וויקענדז און עפנטלעך האָלידייַס. אין ימערדזשאַנסיז אַרויס די שעה, איר קענען גיין צו די A&E אָפּטראָג ( באַטאַמאָטטאַקאַ ) אין Fossvogur.
• פֿאַר אינפֿאָרמאַציע וועגן אנדערע נויטפאַל אָפּטראָג וניץ פון לאַנדספּיטאַלי, זען דאָ: https://www.landspitali.is/sjuklingar-adstandendur/deildir-og-thjonusta/bradamottokur/

די עמערגענסי ליניע 112 ( נייðarלינן )

• דער טעלעפאָן נומער אין נויטפאַל איז 112. איר נוצן די זעלבע נומער אין נויטפאַל צו קאָנטאַקט די פּאָליצייַ, די פייער בריגאַדע, אַן אַמבולאַנס, זוכן און ראַטעווען מאַנשאַפֿט, די סיוויל פאַרטיידיקונג, קינדער געזונט קאמיטעטן און די קאָוסט גאַרד.
• Neyðarlínan וועט פּרובירן צו צושטעלן אַן יבערזעצער וואָס רעדט דיין שפּראַך אויב דאָס איז גערעכנט ווי ערדזשאַנטלי נייטיק. איר זאָל פּראַקטיסינג זאָגן וואָס שפּראַך איר רעדן, אין איסלענדיש אָדער ענגליש (למשל, 'Ég tala arabísku'; 'איך רעדן אַראַביש') אַזוי אַז די רעכט יבערזעצער קענען זיין געפֿונען.
• אויב איר טעלעפאָן ניצן אַ רירעוודיק טעלעפאָן מיט אַן איסלענדיש קאָרט, Neyðarlínan וועט קענען צו געפֿינען דיין שטעלע, אָבער נישט די שטאָק אָדער פּלאַץ ווו איר זענט ין.
• אַלעמען, אַרייַנגערעכנט קינדער, מוזן וויסן ווי צו טעלעפאָן 112.
• מענטשן אין יסעלאַנד קענען צוטרוי די פּאָליצייַ. עס איז קיין סיבה צו זיין דערשראָקן צו פרעגן די פּאָליצייַ פֿאַר הילף ווען איר דאַרפֿן עס.
• פֿאַר מער אינפֿאָרמאַציע זען: 112.is

פייַער זיכערקייַט

• רויך דעטעקטאָרס ( reykskynjarar ) זענען ביליק און זיי קענען ראַטעווען דיין רויך דעטעקטאָרס אין יעדער שטוב.
• אויף רויך דעטעקטאָרס עס איז אַ קליין ליכט וואָס פלאַשיז עס זאָל טאָן אַזוי: דאָס ווייזט אַז די באַטאַרייע האט מאַכט און די דעטעקטאָר אַרבעט רעכט.
• ווען די באַטאַרייע אין אַ רויך דעטעקטאָר פארלירט מאַכט, די דעטעקטאָר וועט אָנהייבן צו 'טשעפּען' (הויך, קורץ סאָונדס יעדער ביסל מינוט). דעם מיטל איר זאָל פאַרבייַטן די באַטאַרייע און שטעלן עס ווידער.
• איר קענען קויפן רויך דעטעקטאָרס מיט באַטעריז וואָס האַלטן אַרויף צו 10
• איר קענען קויפן רויך דעטעקטאָרס אין עלעקטריקאַל שאַפּס, ייַזנוואַרג שאַפּס, Öryggismiðstöðin, Securitas און אָנליין.
• דו זאלסט נישט נוצן וואַסער צו שטעלן אויס פירעס אויף אַן עלעקטריש הרובע. עס איז בעסטער צו האַלטן אַ פייַער פאַרדעקן אויף די וואַנט אין דיין קיך, אָבער נישט צו נאָענט צו דער הרובע.

פאַרקער זיכערקייַט

• לויט געזעץ, יעדער וואָס טראַוואַלז אין אַ פּאַסאַזשיר מאַשין מוזן טראָגן אַ זיצפּלאַץ גאַרטל אָדער אנדערע זיכערקייַט ויסריכט.
• קינדער אונטער 36 קג (אָדער ווייניקער ווי 135 סענטימעטער הויך) זאָל נוצן ספּעציעל מאַשין זיכערקייַט ויסריכט און זיצן אין אַ מאַשין שטול אָדער אויף אַ מאַשין קישן מיט אַ צוריק, מיט די זיכערקייַט גאַרטל פאַסאַנד. מאַכן זיכער אַז איר נוצן זיכערקייַט ויסריכט וואָס איז פּאַסיק פֿאַר די גרייס און וואָג פון דעם קינד, און אַז טשערז פֿאַר בייביז (אונטער 1 יאָר אַלט) פּנים די רעכט וועג.
• קינדער אונטער 150 סענטימעטער הויך קען נישט זיצן אין די פראָנט אַוועקזעצן פייסינג אַן אַקטיווייטיד לופט זעקל.
• קינדער אונטער 16 מוזן נוצן זיכערקייַט העלמעץ ווען ריידינג העלמעץ מוזן זיין די רעכט גרייס און רעכט אַדזשאַסטיד.
• עס איז רעקאַמענדיד אַז אַדאַלץ אויך נוצן זיכערקייַט זיי געבן ווערטפול שוץ, און עס איז וויכטיק אַז אַדאַלץ זאָל שטעלן זייער קינדער אַ גוט בייַשפּיל.
• סייקאַליסץ מוזן נוצן לייץ און סטאַדיד טירעס בעשאַס די ווינטער.
• מאַשין אָונערז מוזן אָדער נוצן אַלע-יאָר טירעס אָדער טוישן צו ווינטער טירעס פֿאַר ווינטער דרייווינג.

איסלענדישע ווינטערס

• יסעלאַנד ליגט אין אַ צאָפנדיק דעם גיט עס העל זומער יוונינגז אָבער לאַנג פּיריאַדז פון פינצטערניש אין ווינטער. אַרום די ווינטער סאָלסטיס אויף 21 דעצעמבער די זון איז בלויז אויבן די האָריזאָנט פֿאַר אַ ביסל שעה.
• אין דער פינצטער ווינטער חדשים איז וויכטיק צו טראָגן רעפלעקטאָרס ( Endurskinsmerki ) אויף דיין קליידער ווען איר גיין (דאָס אַפּלייז ספּעציעל צו קינדער). איר קענען אויך קויפן קליין לייץ פֿאַר קינדער צו האָבן אויף זייער שולע באַגס אַזוי זיי וועלן זיין קענטיק ווען זיי גיין צו אָדער פון שולע.
• די וועטער אין יסעלאַנד ענדערט זיך זייער שנעל; ווינטערס זענען וויכטיק צו אָנטאָן רעכט פֿאַר ספּענדינג צייט אַרויס און זיין צוגעגרייט פֿאַר קאַלט ווינט און רעגן אָדער שניי.
• א ווולאַן הוט, מיטאַנז (שטריקיד גלאַווז), אַ וואַרעם סוועטער, אַ ווינט-דערווייַז ויסווייניקסט רעקל מיט אַ קאַפּטער, וואַרעם שיך מיט דיק סאָלעס, און מאל אייז קלעאַץ ( מאַנבראָדדאַר, ספּייקס אַטאַטשט אונטער שיכלעך) - דאָס זענען די זאכן איר וועט דאַרפֿן צו פּנים איסלענדיש ווינטער וועטער, מיט ווינט, רעגן, שניי און אייז.
• אויף העל, רויק טעג אין ווינטער און פרילינג, עס אָפט קוקט ווי פייַן וועטער אַרויס, אָבער ווען איר גיין אויס איר געפֿינען עס איז זייער . מאַכן זיכער אַז איר און דיין קינדער זענען טאַקע געזונט אנגעטאן איידער איר גיין אויס.

וויטאַמין די

• ווייַל פון ווי ווייניק זוניק טעג מיר קענען דערוואַרטן אין יסעלאַנד, די דירעקטאָראַטע פון פּובליק געזונט אַדווייזיז אַלעמען צו נעמען וויטאַמין די ביילאגעס, אָדער אין טאַבלעט פאָרעם אָדער דורך גענומען דאָרש לעבער ייל ( ליסי ). NB אַז אָמעגאַ 3 און הייַפיש-לעבער ייל טאַבלאַץ טאָן ניט נאָרמאַלי אַנטהאַלטן וויטאַמין די סייַדן דער פאַבריקאַנט ספּאַסיפיקלי דערמאנט עס אין די פּראָדוקט באַשרייַבונג.
• רעקאַמענדיד טעגלעך קאַנסאַמשאַן פון ליסי איז ווי גייט: קליינע קינדער איבער 6 חדשים אַלט: 1 טיי לעפל, קינדער אַלט 6 יאר און עלטער: 1 טיש לעפל
• רעקאַמענדיד טעגלעך קאַנסאַמשאַן פון וויטאַמין די איז ווי גייט: 0-9 יאר: 10 μג (400 AE) פּער טאָג, 10-70 יאר: 15 μג (600 AE) פּער טאָג און 71 יאר און עלטער: 20 μג (800 AE) פּער טאָג. טאָג.

וועטער אַלערץ (ווארענונגען)

• אויף זיין וועבזייטל, https://www.vedur.is/ די איסלענדישע מעטעראָלאָגישע אָפפיסע ( Veðurstofa Íslands ) פּובליקירט פאָרעקאַסץ און וואָרנינגז וועגן די וועטער, ערדציטערנישן, וואַלקאַניק ויסבראָך און אַוואַלאַנטשיז. איר קענט אויך זען אויב די נאָרדערן ליגהץ ( אַוראָראַ באָרעאַליס ) איז געריכט צו שייַנען.
• די נאַשאַנאַל ראָאַדס אַדמיניסטראַטיאָן ( Vegagerðin ) ארויס אינפֿאָרמאַציע אויף די צושטאַנד פון ראָודז איבער יסעלאַנד. איר קענט אראפקאפיע אַן אַפּ פון Vegagerðin, עפֿענען דעם וועבזייטל http://www.vegagerdin.is/ אָדער טעלעפאָן 1777 פֿאַר דערהייַנטיקט אינפֿאָרמאַציע איידער איר שטעלן זיך אויף אַ יאַזדע צו אן אנדער טייל פון דער מדינה.
• עלטערן פון קינדער אין פּרי-שולן (קינדערגאַרטען) און יינגער שולן (צו עלטער 16) זאָל קאָנטראָלירן וועטער אַלערץ קערפאַלי און נאָכגיין אַרטיקלען פון די ווען די מעט אָפפיסע גיט אַ געל ווארענונג, איר מוזן באַשליסן צי איר זאָל באַגלייטן (גיין מיט) דיין קינדער צו אָדער פֿון שולע אָדער נאָך-שולע אַקטיוויטעטן. ביטע געדענקען אַז נאָך-שולע אַקטיוויטעטן קען זיין קאַנסאַלד אָדער ענדיקן פרי ווייַל פון די וועטער. א רויטע ווארענונג מיינט אז קיינער זאל זיך נישט באוועגן סיידן עס איז אינגאנצען נויטיג; פּראָסט שולן זענען פארמאכט, אָבער פּרי-שולן און יינגער שולן בלייבן אָפן מיט מינימום שטעקן לעוועלס אַזוי אַז מענטשן ינוואַלווד אין יקערדיק אַרבעט (נויטפאַל באַדינונגס, די פּאָליצייַ, די פייער בריגאַדע און זוכן-און-רעטונג טימז) קענען לאָזן קינדער אין זייער זאָרג און גיין צו די אַרבעט.

ערדציטערנישן און וואַלקאַניק ויסבראָך

• איסלאנד ליגט אויפן גרעניץ צווישן טעקטאנישע פלאטעס און איז העכער א 'הייסע פלאץ'. ווי אַ רעזולטאַט, ערדציטערנישן (טרימערז) און וואַלקאַניק יראַפּשאַנז זענען לעפיערעך פּראָסט.
• פילע ערד טרעמערז זענען דיטעקטאַד יעדער טאָג אין פילע טיילן פון יסעלאַנד, אָבער רובֿ זענען אַזוי קליין אַז מענטשן טאָן ניט באַמערקן זיי. געביידע אין איסלאנד זענען דיזיינד און געבויט צו וויטסטאַנד ערד טרעמערז, און רובֿ פון די גרעסערע ערדציטערנישן פאַלן ווייַט פון באַפעלקערונג סענטערס, אַזוי עס איז זייער זעלטן אַז זיי פירן צו שעדיקן אָדער שאָדן.
• עס זענען געווען 44 וואַלקאַניק יראַפּשאַנז אין יסעלאַנד זינט די מערסט באַוווסט יראַפּשאַנז וואָס פילע מענטשן נאָך געדענקען זענען די אין Eyjafjallajökull אין 2010 און אין די וועסטמאַננאַיאַר אינזלען אין 1973.
• די מעט אָפפיסע גיט אַרויס אַ יבערבליק מאַפּע וואָס ווייזט דעם קראַנט סטאַטוס פון באקאנט וואַלקאַנאַז אין יסעלאַנד: http://www.vedur.is/skjalftar-og-eldgos/eldgos/ , וואָס איז דערהייַנטיקט פון טאָג צו טאָג. יראַפּשאַנז קענען רעזולטאַט אין לאַוואַ פלאָוז, פּימס און אַש-פאלן מיט טאַקסאַנז (גיפט קעמיקאַלז) אין די אַש, סם גאַז, בליץ, גליישאַל פלאַדז (ווען דער ווולקאַן איז אונטער אייז) און טיידאַל כוואליעס (צונאַמיס). יראַפּשאַנז האָבן נישט אָפט געפֿירט קאַזשוואַלטיז אָדער שעדיקן צו פאַרמאָג.
• ווען אויסבראָכן קומען פאר, קען זיין נויטיק צו עוואַקואירן מענטשן פון געפאַר געביטן און האַלטן די ראָודז אָופּאַנד. דאָס רופט פֿאַר אַ שנעל ענטפער פון די יידל פאַרטיידיקונג אויטאריטעטן. אין אַזאַ פאַל, איר מוזן זיין ריספּאַנסאַבלי און פאָלגן אינסטרוקציעס פון די יידל פאַרטיידיקונג אויטאריטעטן.

דינער גוואַלד

גוואַלד איז ומלעגאַל אין יסעלאַנד, סיי אין דער היים און אַרויס עס. אַלע גוואַלד אין אַ היים ווו עס זענען קינדער רעכנט זיך אויך ווי גוואַלד קעגן קינדער.

פֿאַר עצה אין קאַסעס פון דינער גוואַלד, איר קענט קאָנטאַקט:

• די סאציאל סערוויסעס ( Félagsþjónustan ) אין יעדער שטאָטיש.
• Bjarkarhlíð. https://www.bjarkarhlid.is/
• די ווייבערשע מקלט ( Kvennaathvarf ) https://www.kvennaathvarf.is/

אויב איר האָט באקומען אינטערנאציאנאלע שוץ דורך משפּחה ריונאַפאַקיישאַן, אָבער גט דיין מאַן/פרוי אויף גראָונדס פון היציק באַהאַנדלונג, די דירעקטאָראַטע פון יממיגראַטיאָן ( Útlendingastofnun , UTL) קענען העלפן איר מאַכן אַ נייַע אַפּלאַקיישאַן פֿאַר אַ וווינאָרט דערלויבן.

גוואַלד קעגן קינדער

אַלעמען אין יסעלאַנד האט אַ פליכט דורך געזעץ צו געבנ צו וויסן די קינד שוץ אויטאריטעטן אויב זיי האָבן סיבה צו גלויבן:

• אז קינדער לעבן אין אומבאפרידיקנדיקע באדינגונגען פאר זייער וואקסן און אנטוויקלונג.
• אַז קינדער זענען יקספּאָוזד צו גוואַלד אָדער אנדערע דיגריידינג באַהאַנדלונג.
• אַז קינדער 'ס געזונט און אַנטוויקלונג איז ערנסט אין ענדיינדזשער.

יעדער האט אויך א פליכט, לויט געזעץ, צו זאגן פאר די קינדער באשיצונג אויטאריטעטן אויב עס איז סיבה צו כאָשעד אַז די לעבן פון אַן אַנבאָרן קינד איז אין געפאַר, למשל אויב די מוטער איז אַביוזד אַלקאָהאָל אָדער גענומען דרוגס אָדער אויב זי ליידן היציק באַהאַנדלונג.

עס איז אַ רשימה פון די קינדער געזונט קאמיטעטן אויף דער היים בלאַט פון דער קינד פּראַטעקשאַן אַגענטור ( Barnaverndarstofa ): http://www.bvs.is/almenningur/barnaverndarnefndir/ .

איר קענט אויך קאָנטאַקט אַ געזעלשאַפטלעך אַרבעטער אין די היגע סאציאל סערוויס צענטער (F élagsþjónusta) . אין נויטפאַל קאַסעס, רופן די עמערגענסי ליניע ( Neyðarlínan ), 112 .

נויטפאַל אָפּטראָג פֿאַר וויקטימס פון סעקסואַל וויאָלענסע .

• Neyðarmóttaka fyrir þolendur kynferðisofbeldis די עמערגענסי אָפּטראָג אַפּאַראַט פֿאַר וויקטימס פון סעקסואַל וויאָלענסע איז אָפן פֿאַר אַלעמען, אָן אַ ריפעראַל פון אַ דאָקטער.
• אויב איר ווילן צו גיין צו דער אָפּטראָג אַפּאַראַט, עס איז בעסטער צו רופן ערשטער. די אַפּאַראַט איז אין די שפּיטאָל לאַנדספּיטאַלין אין Fossvogur (אַוועק פון Bústaðarvegur). טעלעפאָן 543-2000 און פרעגן פֿאַר די Neyðarmóttaka (סעקסואַל וויאָלענסע אַפּאַראַט).
• מעדיציניש (אַרייַנגערעכנט גיינאַקאַלאַדזשיקאַל) דורכקוק און באַהאַנדלונג.
• פאָרענסיק מעדיציניש דורכקוק; זאָגן איז אפגעהיט פֿאַר מעגלעך לעגאַל קאַמף (פּראָקורירונג).
• סערוויסעס זענען פריי.
• קאַנפאַדענשיאַלאַטי: דיין נאָמען, און קיין אינפֿאָרמאַציע איר געבן, וועט נישט זיין עפנטלעך אין קיין בינע.
• עס איז וויכטיק צו קומען צו די אַפּאַראַט ווי געשווינד ווי מעגלעך נאָך דעם אינצידענט (שענדונג אָדער אנדערע באַפאַלן). דו זאלסט נישט וואַשן איידער זיי יגזאַמאַנד און טאָן ניט וואַרפן אַוועק, אָדער וואַשן, קליידער אָדער קיין אנדערע זאָגן אין די סצענע פון די פאַרברעכן.

די וואָמען ס אָפּדאַך ( Kvennaathvarfið )

Kvennaathvarfið איז אַ אָפּדאַך (אַ זיכער אָרט) פֿאַר פרויען. עס האט פאַסילאַטיז אין Reykjavík און Akureyri.

• פאר פרויען און זייערע קינדער ווען עס איז מער נישט זיכער פאר זיי צו וואוינען אין שטוב צוליב געוואלד, געווענליך פון דעם מאן/פאטער אדער אן אנדער משפּחה מיטגליד.
• Kvennaathvarfið איז אויך פֿאַר וואָמען וואָס האָבן שוין רייפּט אָדער טראַפפיקקעד (געצווונגען צו אַרומפאָרן צו יסעלאַנד און אָנטייל נעמען אין געשלעכט אַרבעט) אָדער עקספּלויטאַד סעקשואַלי.
• https://www.kvennaathvarf.is/

נויטפאַל ענטפער טעלעפאָן

וויקטימס פון גוואַלד / טראַפיקינג / שענדונג און מענטשן אַקטינג פֿאַר זיי קענען קאָנטאַקט Kvennaathvarfið פֿאַר שטיצן און / אָדער עצה בייַ 561 1205 (Reykjavík) אָדער 561 1206 (Akureyri). דער דינסט איז אָפן 24 שעה אַ טאָג.

לעבעדיק אין די אָפּדאַך

ווען עס ווערט אוממעגלעך, אָדער געפערלעך, צו לעבן אין זייער האָמעס ווייַל פון פיזיש גוואַלד אָדער גייַסטיק אַכזאָריעס און פֿאַרפֿאָלגונג, וואָמען און זייער קינדער קענען בלייַבן פריי אין Kvennaathvarfið .

ינטערוויוז און עצה

וואָמען און אנדערע וואָס האַנדלען אויף זייער ביכאַף קענען קומען צו די אָפּדאַך פֿאַר פריי שטיצן, עצה און אינפֿאָרמאַציע אָן פאקטיש קומען צו בלייַבן דאָרט. איר קענט באַשטעלן אַ אַפּוינטמאַנט (זיצונג; אינטערוויו) דורך טעלעפאָן 561 1205.

Bjarkarhlíð

Bjarkarhlíð איז אַ צענטער פֿאַר די וויקטימס פון גוואַלד. עס איז אויף Bústaðarvegur אין Reykjavík.

• קאַונסלינג (עצה), שטיצן און אינפֿאָרמאַציע פֿאַר וויקטימס פון גוואַלד.
• קאָואָרדאַנייטיד באַדינונגס, אַלע-אין-איין אָרט.
• יחיד ינטערוויוז.
• לעגאַל עצה.
• סאציאל קאַונסלינג.
• הילף (הילף) פֿאַר וויקטימס פון מענטש טראַפיק.
• אַלע סערוויסעס אין Bjarkarhlíð זענען פריי.

די טעלעפאָן נומער פון Bjarkarhlíð איז 553-3000.

עס איז אָפן 9-17 מאנטיק-פרייטאג.

איר קענט באַשטעלן אַ אַפּוינטמאַנט ביי http://bjarkarhlid.is

איר קענט אויך שיקן אַן E- בריוו צו bjarkarhlid@bjarkarhlid.is

איר זוכט פֿאַר ערגעץ צו לעבן

• נאָך איר האָבן באקומען פּליטים סטאַטוס אין יסעלאַנד, איר קענט פאָרזעצן צו לעבן אין די אַקאַמאַדיישאַן (אָרט) פֿאַר מענטשן וואָס אַפּלייינג פֿאַר אינטערנאַציאָנאַלע שוץ פֿאַר בלויז צוויי וואָכן מער. דעריבער עס איז וויכטיק צו קוקן פֿאַר ערגעץ צו לעבן.
• איר קענען געפֿינען אַקאַמאַדיישאַן (האָוסינג, אַפּאַרטמאַנץ) צו דינגען אויף די פאלגענדע וועבסיטעס: http://leigulistinn.is/

https://www.al.is/

https://www.leiga.is

http://fasteignir.visir.is/#rent

https://www.mbl.is/fasteignir/leiga/

https://www.heimavellir.is/

https://bland.is/solutorg/fasteignir/herbergi-ibudir-husnaedi-til-leigu/?categoryId=59&sub=1

https://leiguskjol.is/leiguvefur/ibudir/leit/

פאַסעבאָאָק: זוכן פֿאַר "ליגאַ" (רענטינג)

דינגען (פּראָקאַט העסקעם, דינגען אָפּמאַך, הויזאַורענטאַקאַטור )

• א דינגען גיט איר, ווי דער לאָקאַטאָר, זיכער
• די דינגען איז רעגיסטרירט אין די דיסטריקט קאַמישאַנער ס אָפיס ( sýslumaður ). איר קענט געפֿינען דעם דיסטריקט קאַמישאַנער ס אָפיס אין דיין געגנט דאָ: https://www.syslumenn.is/
• איר מוזן ווייַזן אַ דינגען צו קענען אָנווענדן פֿאַר אַ אַנטלייַען פֿאַר די אַוועקלייגן צו גאַראַנטירן די צאָלונג פון דינגען, דינגען נוץ (געלט איר באַקומען צוריק פון די שטייַער איר באַצאָלן) און ספּעציעל הילף צו דעקן דיין האָוסינג קאָס.
• איר וועט האָבן צו באַצאָלן אַ אַוועקלייגן צו דיין באַלעבאָס צו גאַראַנטירן אַז איר וועט באַצאָלן דיין רענט און צו דעקן מעגלעך שעדיקן צו די פאַרמאָג. איר קענט צולייגן צו די סאציאל סערוויסעס פֿאַר אַ אַנטלייַען צו דעקן דעם, אָדער אַלטערנאַטיוועלי דורך https://leiguvernd.is אָדער https://leiguskjol.is .
• געדענקט: עס איז וויכטיג צו באהאנדלען די וווינונג געזונט, צו נאָכפאָלגן די כּללים און צו באַצאָלן דיין דינגען אין די רעכט אויב איר טאָן דאָס, איר וועט באַקומען אַ גוט רעפֿערענץ פון די באַלעבאָס, וואָס וועט העלפן ווען איר דינגען אן אנדער וווינונג.

אָנזאָג צייַט פֿאַר טערמאַנייטינג אַ דינגען

• דער אָנזאָג צייַט פֿאַר אַ דינגען פֿאַר אַ ינדעפאַנאַט פּעריאָד איז:
  • 3 חדשים - פֿאַר ביידע באַלעבאָס און לאָקאַטאָר - פֿאַר די דינגען פון אַ צימער.
  • 6 חדשים פֿאַר דינגען פון אַ וווינונג (פלאַך), אָבער 3 חדשים אויב איר (דער לאָקאַטאָר) האָבן ניט געגעבן געהעריק אינפֿאָרמאַציע אָדער טאָן ניט טרעפן די באדינגונגען סטייטיד אין די דינגען.
• אויב די דינגען איז פֿאַר אַ באַשטימט פּעריאָד, עס וועט ויסגיין (קומען צו אַ סוף) אויף די דאַטע וואָס איז מסכים, און ניט איר אדער דער באַלעבאָס דאַרף צו געבן אָנזאָג פריער אויב איר, ווי די לאָקאַטאָר, האָבן נישט געבן אַלע נייטיק אינפֿאָרמאַציע, אָדער אויב איר טאָן ניט טרעפן די באדינגונגען וואָס זענען סטייטיד אין די דינגען, דער באַלעבאָס קען אָפּמאַכן (סוף) אַ דינגען פֿאַר אַ באַשטימט צייט מיט 3 חדשים מעלדונג.

האָוסינג נוץ

• האָוסינג נוץ איז אַ כוידעשלעך צאָלונג בדעה צו העלפן מענטשן מיט נידעריק ינקאַמז צו באַצאָלן זייער
• האָוסינג נוץ דעפּענדס אויף די סומע פון דינגען איר האָבן צו באַצאָלן, די נומער פון מענטשן אין דיין היים און זייער קאַמביינד האַכנאָסע און לייאַביליטיז פון אַלע יענע מענטשן.
• איר מוזן שיקן אַ רעגיסטרירט דינגען.
• איר מוזן אַריבערפירן דיין היים ( lögheimili ; דער אָרט ווו איר זענט רעגיסטרירט ווי לעבעדיק) צו דיין נייַע אַדרעס איידער איר אָנווענדן פֿאַר האָוסינג נוץ. https://www.skra.is/umsoknir/rafraen-skil/flutningstilkynning/
• איר אָנווענדן פֿאַר האָוסינג נוץ דאָ: https://www.husbot.is
• פֿאַר מער אינפֿאָרמאַציע, זען: https://hms.is/husnaedisbaetur/housing-benefit/

סאציאל הילף מיט האָוסינג

א סאציאלער ארבעטער קען אייך העלפן אנצוווענדן פאר פינאנציעלע הילף מיט די קאסטן פון דינגען און צושטעלן א פלאץ צו וואוינען אין. געדענק אז אלע אפליקאציעס ווערן באטראכט אין טערמינען פון אייערע אומשטענדן און איר מוזט טרעפן אלע באדינגונגען וואס די מוניציפאלע אויטאריטעטן האבן געשטעלט צו בארעכטיגן פאר הילף.

• לאָונז געגעבן אַזוי אַז איר קענען באַצאָלן די אַוועקלייגן אויף רענטאַד האָוסינג זענען נאָרמאַלי גלייַך צו 2-3 חדשים 'דינגען.
• מעבל שענקען: דאָס איז צו העלפן איר קויפן נייטיק מעבל (בעדס; טישן; טשערז) און ויסריכט (אַ פרידזש, הרובע, וואַשמאַשין, צוברוינער, קעסל, ). די סומע זענען:
  • אַרויף צו ISK 100,000 (מאַקסימום) פֿאַר פּראָסט מעבל.
  • אַרויף צו ISK 100,000 (מאַקסימום) פֿאַר נייטיק ויסריכט (עלעקטריקאַל אַפּפּליאַנסעס).
  • ISK 50,000 נאָך שענקען פֿאַר יעדער קינד.
• ספּעציעלע האָוסינג הילף גראַנץ: כוידעשלעך פּיימאַנץ אויף שפּיץ פון האָוסינג די ספּעציעלע הילף וועריז פון איין מיוניסאַפּאַלאַטי צו אנדערן.

דיפּאַזאַץ אויף רענטאַד פלאַץ

• עס איז פּראָסט אַז דער לאָקאַטאָר זאָל באַצאָלן אַ אַוועקלייגן (שוראַטי) גלייַך צו 2 אָדער 3 חדשים 'דינגען ווי אַ גאַראַנטירן אין די אָנהייב פון די רענט צייַט. איר קענט צולייגן אַ אַנטלייַען צו דעקן דעם; אַ סאציאל אַרבעטער קענען העלפֿן איר מיט די אַפּלאַקיישאַן. איר וועט האָבן צו צוריקצאָלן עטלעכע פון דעם אַנטלייַען יעדער חודש.
• די אַוועקלייגן וועט זיין צוריק באַצאָלט אין דיין באַנק אקאונט ווען איר מאַך אויס.
• ווען מען גייט ארויס, איז וויכטיג צוריקצוגעבן די דירה אין א גוטן צושטאנד, מיט אלעס ווי עס איז געווען ווען דו האסט אריבערגעפארן, כדי צו קענען דיר צוריקגעבן דיין דעפאזיציע אינגאנצן.
• פּראָסט וישאַלט (קליין ריפּערז) איז דיין פֿאַראַנטוואָרטלעכקייט; אויב עס זענען קיין פראבלעמען (למשל אַ רינען אין די דאַך) איר מוזן זאָגן דעם באַלעבאָס (באַזיצער) מיד.
• איר, דער לאָקאַטאָר, וועט זיין פאַראַנטוואָרטלעך פֿאַר קיין שעדיקן וואָס איר פאַרשאַפן צו די. אויב די פּרייַז איז מער ווי דיין אַוועקלייגן, איר קען האָבן צו צאָלן מער.
• אויב איר ווילן עפּעס פאַרריכטן צו אַ וואַנט, אָדער צו די שטאָק אָדער סטעליע, בויער האָלעס אָדער פאַרב, איר מוזן ערשטער פרעגן דעם בעל פֿאַר דערלויבעניש.
• ווען איר ערשטער אריבערגעפארן אין די וווינונג, עס איז אַ גוטע געדאַנק צו נעמען פאָוטאַגראַפס פון עפּעס ומגעוויינטלעך וואָס איר באַמערקן און שיקן קאָפּיעס צו די באַלעבאָס דורך E- פּאָסט צו ווייַזן די צושטאַנד פון די וווינונג ווען עס איז געווען איבערגעגעבן צו. געמאכט פאַראַנטוואָרטלעך פֿאַר קיין שעדיקן וואָס איז שוין דאָרט איידער איר אריבערגעפארן.

פּראָסט שעדיקן צו רענטאַד לאָקאַל (פלאַץ, אַפּאַרטמאַנץ)

געדענקט די כּללים צו ויסמיידן דאַמידזשינג די לאָקאַל:

• מויסטשער (פייַכט) איז אָפט אַ פּראָבלעם אין יסעלאַנד. הייס וואַסער איז ביליק, אַזוי מענטשן טענד צו נוצן אַ פּלאַץ: אין דער שפּריץ, אין די וואַנע, וואַשינג קיילים און וואַשינג. עטלעכע מאָל יעדער טאָג, און ווישן אַרויף קיין וואַסער וואָס פארמען אויף ווינדאָווסילס.
• קיינמאָל גיסן וואַסער גלייַך אויף די שטאָק ווען איר ריין: נוצן אַ שטאָף און קוועטשן עקסטרע וואַסער איידער ווישן די שטאָק.
• עס איז דער מנהג אין יסעלאַנד נישט צו טראָגן שיכלעך אויב איר גיין אין די שטוב אין דיין שיכלעך, נעץ און שמוץ זענען געבראכט מיט זיי, וואָס דאַמידזשיז די פלאָרינג.
• שטענדיק נוצן אַ טשאַפּינג ברעט (געמאכט פון האָלץ אָדער פּלאַסטיק) פֿאַר קאַטינג און טשאַפּינג קיינמאָל שנייַדן גלייַך אַנטו טישן און וואָרקבענטשעס.

פּראָסט פּאַרץ ( sameignir - פּאַרץ פון דעם בנין איר טיילן מיט אנדערע)

• אין רובֿ מאַלטי-אייגנטימער דיוועלינגז (פלאַך בלאַקס, וווינונג בלאַקס) עס איז אַ רעזידאַנץ פאַרבאַנד ( הויזfélag ). די הוס־חברה האלט מיט זיצונגען צו דיסקוטירן פראבלעמען, שטימען איבער רעגולאציעס פארן געביידע און באשליסן וויפיל מענטשן דארפן באצאלן יעדן מאנאט פאר א שערד פאנד ( הוספאנד ).
• טײלמאל באצאלט די הויז־חבר פאר א רײן־קאמפאני צו רייניקן די טיילן פון דער געביידע, װאם יעדער באנוצט אבער קײנער פארמאגט (דער ארײנגאנג פויע, די טרעפ, די װעש־צימער, דורכגאנגן, ); מאל די אָונערז אָדער אַקיאַפּאַנץ טיילן דעם אַרבעט און נעמען עס אין טורנס צו טאָן די רייניקונג.
• בייסיקאַלז, שטופּן-שטולז, וואַגאָנעס און טייל מאָל שניי-שליטן קענען זיין געהאלטן אין די ווהעעלאַגעמסלאַ ('וועלאָסיפּעד קראָם'). איר זאָל נישט האַלטן אנדערע זאכן אין די שערד ערטער; יעדער פלאַך יוזשאַוואַלי האט זיין אייגענע סטאָררום ( גיימסל ) פֿאַר בעכעסקעם דיין אייגענע זאכן.
• איר מוזן געפֿינען די סיסטעם פֿאַר ניצן די וועש (פּלאַץ פֿאַר וואַשינג קליידער), וואַשינג און דרייינג מאַשינז און קליידער-דרייינג שורות.
• האַלטן די אָפּפאַל-בעסטער צימער ריין און ציכטיק און מאַכן זיכער אַז איר סאָרט זאכן פֿאַר ריסייקלינג ( ענדורווינסלאַ ) און שטעלן זיי אין די רעכט בינס (פֿאַר פּאַפּיר און פּלאַסטיק, לאגלען, אאז"ו ו); עס זענען וואונדער אויף די שפּיץ וואָס ווייַזן וואָס יעדער באַן איז פֿאַר. דו זאלסט נישט שטעלן פּלאַסטיק און פּאַפּיר אין פּראָסט מיסט. באַטעריז, כאַזערדאַס סאַבסטאַנסיז ( שפּילעפיני : אַסאַדז, ייל, פאַרב, אאז"ו ו) און מיסט וואָס זאָל נישט גיין אין די געוויינטלעך מיסט בינס מוזן זיין גענומען צו די היגע זאַמלונג קאַנטיינערז אָדער ריסייקלינג קאָמפּאַניעס (ענדורווינסלאַן, סאָרפּאַ).
• עס מוזן זיין שלום און שטיל בייַ נאַכט, צווישן 10 עם. (22.00) און 7:00 (07.00): טאָן ניט האָבן הויך מוזיק אָדער מאַכן ראַש וואָס וועט שטערן אנדערע מענטשן.

ID נומער ( Kennitala; kt )

• א סאציאל אַרבעטער אָדער דיין קאָנטאַקט מענטש אין דער דירעקטאָראַטע פון יממיגראַטיאָן ( Útlendingastofnun, UTL) קענען קאָנטראָלירן צו זען ווען דיין שייַן נומער ( קענטיטאַלאַ ) איז גרייט און אַקטיווייטיד.
• ווען דיין שייַן איז גרייט, די סאציאל סערוויסעס ( félagsþjónustan ) קענען העלפֿן איר צולייגן פֿאַר פינאַנציעל הילף.
• באַשטעלן אַ אַפּוינטמאַנט (באַגעגעניש) מיט אַ סאציאל אַרבעטער און צולייגן פֿאַר אַלע די הילף (געלט און הילף) וואָס איר האָט אַ רעכט צו.
• די דירעקטאָראַטע (UTL) וועט שיקן איר אַ SMS אָנזאָג צו זאָגן איר ווען איר קענען גיין צו נעמען דיין וווינאָרט דערלויבן קאָרט ( דוואַלאַרליפיskort ) בייַ Dalvegur 18, 201 Kópavogur.

באַנק חשבון

• איר מוזן עפֿענען אַ באַנק אקאונט ( Bankakontour ) ווי באַלד ווי איר האָבן דיין וווינאָרט דערלויבן
• ספּאַוסאַז (פאַרהייראַטע מענטשן, מאַן און פרוי, אָדער אנדערע פּאַרטנערשיפּס) מוזן יעדער עפענען אַ באַזונדער באַנק חשבון.
• דיין לוין (באַצאָלן), פינאַנציעל הילף (גראַנץ פון געלט; fjárhagsaðstoð ) און פּיימאַנץ פון די אויטאריטעטן וועט שטענדיק זיין באַצאָלט אין באַנק אַקאַונץ.
• איר קענען קלייַבן די באַנק ווו איר ווילן צו האָבן דיין חשבון. נעמען מיט איר דיין וווינאָרט דערלויבן קאַרטל ( דוואַלאַרleyfiסאָרט ) און דיין פּאַס אָדער רייזע דאָקומענטן אויב איר האָט זיי.
• עס איז אַ גוטע געדאַנק צו רופן די באַנק ערשטער און פרעגן אויב איר דאַרפֿן צו מאַכן אַ אַפּוינטמאַנט (באַשטעלן אַ צייט צו טרעפן עמעצער אין דער באַנק).
• איר מוזט גיין צו די סאציאלע סערוויסעס ( félagsþjónustan ) און געבן די דעטאַילס פון דיין באַנק אקאונט נומער אַזוי אַז עס קענען זיין שטעלן אויף דיין אַפּלאַקיישאַן פֿאַר פינאַנציעל הילף.

אָנליין באַנקינג ( האָמעבאַנקי, נעטבאַנקי ; היים באַנקינג; עלעקטראָניש באַנקינג)

• איר מוזן אָנווענדן פֿאַר אַן אָנליין באַנקינג מעכירעס ( האָמעבאַנקי , נעטבאַנקי ) אַזוי אַז איר קענען זען וואָס איר האָט אין דיין חשבון און צאָלן דיין ביללס (ינוואָיסעס; חשבון ).
• איר קענט בעטן דעם שטעקן אין דער באַנק צו העלפֿן איר אראפקאפיע די אָנליין אַפּלאַקיישאַן ( netbankaappið) אויף דיין סמאַרטפאָנע.
• מעמערייז דיין PIN (די פערזענלעכע דענטי נומער איר נוצן צו מאַכן פּיימאַנץ פון דיין באַנק אקאונט). דו זאלסט נישט פירן עס אויף איר, געשריבן אין אַ וועג אַז עמעצער אַנדערש קען פֿאַרשטיין און נוצן אויב זיי געפֿינען.
• NB: עטלעכע פון די טינגז צו זיין באַצאָלט אין דיין נעטבאַנקי זענען אנגעצייכנט ווי אַפּשאַנאַל ( וואַלgreiðsluר ). די זענען יוזשאַוואַלי פֿון טשעריטיז אַסקינג פֿאַר איר זענט פריי צו באַשליסן צי איר באַצאָלן זיי אָדער נישט. איר קענען ויסמעקן זיי אויב איר קלייַבן נישט צו באַצאָלן זיי.
• רובֿ אַפּשאַנאַל צאָלונג ינווויסיז ( וואַלgreiðsluר ) קומען אַרויף אין דיין נעטבאַנקי, אָבער זיי קענען אויך קומען אין די אַזוי עס איז וויכטיק צו וויסן וואָס ינווויסיז זענען פֿאַר איר באַשליסן צו באַצאָלן זיי.

עלעקטראָניש לעגיטימאַציע (Rafræn skilríki)

• דאָס איז אַ וועג צו באַווייַזן אייער אידענטיטעט (ווער איר זענט) ווען איר נוצן עלעקטראָניש קאָמוניקאַציע (וועבזײַטן אויף דער אינטערנעץ). ניצן עלעקטראָניש לעגיטימאַציע ( rafræn skilríki ) איז פּונקט ווי ווייַזן אַ שייַן דאָקומענט. איר קענט נוצן עס צו צייכן פארמען אָנליין און ווען איר טאָן דאָס, עס וועט האָבן די זעלבע טייַטש ווי אויב איר האָט געחתמעט אויף פּאַפּיר מיט דיין אייגן האַנט.
• איר וועט דאַרפֿן צו נוצן rafræn skilríki צו ידענטיפיצירן זיך ווען איר עפֿענען, און מאל צייכן, וועב זייַטלעך און אָנליין דאָקומענטן וואָס פילע רעגירונג אינסטיטוציעס, מיוניסאַפּאַליטיז (לאקאלע אויטאריטעטן) און באַנקס נוצן.
• אַלעמען מוזן האָבן ראַפרען סקילערי. ספּאַוסאַז (מאַן און ווייבער) אָדער מיטגלידער פון אנדערע משפּחה פּאַרטנערשיפּס, מוזן יעדער האָבן זייער אייגן.
• איר קענט אָנווענדן פֿאַר rafræn skilríki אין קיין באַנק אָדער דורך Auðkenni ( https://www.audkenni.is/ )
• ווען איר אָנווענדן פֿאַר rafræn skilríki, איר מוזן האָבן מיט איר אַ סמאַרטפאָנע (רירעוודיק טעלעפאָן) מיט אַן איסלענדיש נומער און אַ גילטיק דרייווינג דערלויבעניש אָדער רייזע דאָקומענטן ארויס דורך די דעפּאַרטמענט פון יממיגראַטיאָן (UTL) זענען אנגענומען ווי ID דאָקומענטן אַנשטאָט פון אַ דרייווינג דערלויבעניש אָדער פּאַס. .
• נאָך אינפֿאָרמאַציע: https://www.skilriki.is/ און https://www.audkenni.is/

רייזע דאָקומענטן פון פליטים

• אויב, ווי אַ פּאָליט, איר קענען נישט ווייַזן אַ פּאַס פון דיין היים לאַנד, איר מוזן צולייגן פֿאַר אַרומפאָרן דאָקומענטן. די וועט זיין אנגענומען ווי ID דאָקומענטן אין די זעלבע וועג ווי אַ דרייווינג דערלויבעניש אָדער פּאַס.
• איר קענט אָנווענדן פֿאַר רייזע דאָקומענטן צו דער דירעקטאָראַטע פון ימאַגריישאַן ( Útlendingastofnun, UTL). זיי קאָסטן 5,600 ISK.
• איר קענט באַקומען אַן אַפּלאַקיישאַן פאָרעם פון די UTL אָפיס אין Bæjarhraun, דאָס איז אָפן דינסטיק צו דאנערשטאג פון 10.00 צו 12.00. אויב איר וווינט אַרויס די מעטראָפּאָליטאַן (קאַפּיטאַל) געגנט, איר קענען קלייַבן אַ פאָרעם פון דיין היגע דיסטריקט קאַמישאַנער ס אָפפיסע ( sýslumaður ) און אויך געבן עס דאָרט.
• דער שטעקן פון UTL וועט נישט העלפֿן איר צו פּלאָמבירן דיין אַפּלאַקיישאַן פאָרעם.
• איר מוזן געבן דיין אַפּלאַקיישאַן פאָרעם אין די UTL אָפיס אין Dalvegur 18, 201 Kópavogur, און באַצאָלן די אָפּצאָל דאָרט, אָדער צו די Bæjarhraun אָפיס, ווייַזנדיק אַ קאַבאָלע פֿאַר די צאָלונג.
• ווען דיין אַפּלאַקיישאַן איז אנגענומען, איר וועט באַקומען אַ אָנזאָג וואָס רופט איר צו נעמען דיין פאָטאָגראַפיע.
• נאָך דיין פאָטאָגראַפיע איז גענומען, עס וועט נעמען נאָך 7-10 טעג איידער דיין רייזע דאָקומענטן זענען ארויס.
• אַרבעט איז אין פּראָגרעס ביי UTL אויף אַ סימפּלער פּראָצעדור פֿאַר די אַרויסגעבן פון אַרומפאָרן

פּאַספּאָרץ פֿאַר פרעמד נאַשנאַלז

• אויב איר האָט באַקומען שוץ אויף כיומאַנאַטעריאַן גראָונדס, איר קענען באַקומען אַ פרעמד נאַציאָנאַלער פּאַס אַנשטאָט פון צייַטווייַליק אַרומפאָרן דאָקומענטן.
• דער חילוק איז אַז מיט רייזע דאָקומענטן, איר קענען אַרומפאָרן צו אַלע לענדער אַחוץ דיין היים לאַנד; מיט אַ פּאַס פון פרעמד נאַציאָנאַל איר קענען אַרומפאָרן צו אַלע לענדער אַרייַנגערעכנט דיין היים לאַנד.
• די אַפּלאַקיישאַן פּראָצעדור איז די זעלבע ווי פֿאַר אַרומפאָרן דאָקומענטן.

איסלענדיש געזונט פאַרזיכערונג (SÍ; Sjúkratryggingar Íslands)

• אויב איר האָט פּונקט באקומען די סטאַטוס פון אַ פליטים, אָדער שוץ אויף כיומאַנאַטעריאַן גראָונדס, די הערשן וואָס ריקווייערז 6 חדשים וווינאָרט אין יסעלאַנד איידער קוואַלאַפייינג פֿאַר געזונט פאַרזיכערונג וועט נישט צולייגן; אין אנדערע ווערטער, איר וועט מיד האָבן געזונט פאַרזיכערונג.
• רעפוגעעס האָבן די זעלבע רעכט מיט SÍ ווי אַלעמען אַנדערש אין יסעלאַנד.
• SÍ באַצאָלט אַ טייל פון די קאָס פון מעדיציניש באַהאַנדלונג און פון די רעצעפּט מעדאַקיישאַנז וואָס טרעפן זיכער באדערפענישן.
• UTL שיקט אינפֿאָרמאַציע צו SÍ אַזוי אַז פּליטים זענען רעגיסטרירט אין די געזונט פאַרזיכערונג סיסטעם.

טשעקליסט: ערשטער סטעפּס נאָך באקומען פּליטים סטאַטוס

_ שטעלן דיין נאָמען אויף דיין פּאָסטבאָקס צו זיין זיכער צו באַקומען פּאָסט, אַרייַנגערעכנט וויכטיק בריוו פון די דירעקטאָראַטע פון אימיגראַטיאָן (Útlendingastofnun, ÚTL).

_ באַקומען אַ פאָטאָגראַפיע פֿאַר דיין וווינאָרט דערלויבעניש קאָרט ( dvalarleyfiskort )

• • פאָוטאַגראַפס זענען גענומען אין די ÚTL אָפיס אָדער, אַרויס די מעטראָפּאָליטאַן געגנט, אין די היגע דיסטריקט קאַמישאַנער ס אָפיס ( sýslumaður ).
  • ÚTL וועט שיקן איר אַ אָנזאָג (SMS) ווען דיין וווינאָרט דערלויבן קאָרט איז גרייט און איר קענען קלייַבן עס.

_ עפֿענען אַ באַנק אקאונט ווי באַלד ווי איר האָט דיין וווינאָרט דערלויבן קאָרט.

_ אָנווענדן פֿאַר עלעקטראָניש לעגיטימאַציע ( rafræn skilríki ). https://www.skilriki.is/ און https://www.audkenni.is/

_ צולייגן פֿאַר יקערדיק פינאַנציעל הילף ( grunnfjárhagsaðstoð ) פון די סאציאל סערוויסעס ( félagsþjónustan ).

_ אָנווענדן פֿאַר פליטים ס אַרומפאָרן דאָקומענטן

• • אויב איר קענען נישט ווייַזן אַ פּאַס פון דיין היים לאַנד, איר מוזן צולייגן פֿאַר אַרומפאָרן דאָקומענטן. זיי קענען זיין געוויינט אין די זעלבע וועג ווי אנדערע פערזענלעכע שייַן דאָקומענטן ווי אַ פּאַס וואָס איר דאַרפֿן צו צולייגן פֿאַר טינגז ווי עלעקטראָניש לעגיטימאַציע ( rafræn skilríki ).

_ בוך אַ אַפּוינטמאַנט מיט אַ געזעלשאַפטלעך אַרבעטער

• • איר קענט אָנווענדן פֿאַר ספּעציעלע הילף (הילף) מיט געפֿינען אַ פּלאַץ צו וווינען, אָרדענונג פֿאַר דיין קינדער און אנדערע זאכן. בוך אַ אַפּוינטמאַנט (זאַמלונג) צו רעדן מיט אַ געזעלשאַפטלעך אַרבעטער אין די סאציאל סערוויס צענטער אין דיין געגנט.
  • איר קענט געפֿינען אינפֿאָרמאַציע וועגן די היגע אויטאריטעטן (מוניסיפּאַליטיז) און זייער אָפאַסיז דאָ: https://www.samband.is/sveitarfelogin/

_ בוך אַ אַפּוינטמאַנט מיט אַ קאָונסעלאָר אין דער דירעקטאָראַטע פון לייבער (Vinnumálastofnun, VMST)

• • צו באַקומען הילף מיט געפֿינען אַרבעט און אנדערע וועגן צו זיין אַקטיוו
  • רעדזשיסטערינג פֿאַר אַ קורס (לעקציעס) אין איסלענדיש און לערנען וועגן איסלענדיש געזעלשאַפט
  • באַקומען עצה וועגן לערנען (לערנען) צוזאַמען מיט

טשעקליסט: געפֿינען אַ פּלאַץ צו לעבן

נאָך איר האָבן באקומען פּליטים סטאַטוס, איר קענט פאָרזעצן צו לעבן אין די אַקאַמאַדיישאַן (אָרט) פֿאַר מענטשן וואָס אַפּלייינג פֿאַר אינטערנאַציאָנאַלע שוץ פֿאַר בלויז צוויי וואָכן נאָך. דעריבער עס איז וויכטיק צו קוקן פֿאַר ערגעץ צו לעבן.

_ אָנווענדן פֿאַר האָוסינג בענעפיץ

• • https://www.husbot.is און https://hms.is/husnaedisbaetur/housing-benefit/

_ אָנווענדן צו די סאציאל סערוויסעס ( חברעס באַדינונגס ) פֿאַר הילף מיט דינגען און בייינג מעבל און ויסריכט

• • אַנטלייַען צו צאָלן אַ אַוועקלייגן אויף רענטאַד האָוסינג (לעווענטהאַגענסי; וווינונג, וווינונג)
  • מעבל שענקען פֿאַר יקערדיק מעבל און הויזגעזינד ויסריכט.
  • ספּעציעלע האָוסינג הילף כוידעשלעך פּיימאַנץ אויף שפּיץ פון האָוסינג נוץ, בדעה צו העלפן מיט דינגען אַ וווינונג.
  • א גרענט צו דעקן די אויסגאבן פון דעם ערשטן חודש (ווייל מען באצאלט די הויז בענעפיט צוריק - נאכדעם).

אנדערע הילף איר קענען צולייגן דורך אַ געזעלשאַפטלעך אַרבעטער

_ לערנען גראַנץ פֿאַר מענטשן וואָס האָבן נישט פאַרטיק קאַמפּאַלסערי שולע אָדער העכער עלטער שולע.

_ טייל-צאָלונג פון די קאָס פון דער ערשטער מעדיציניש טשעק אין אויס-פּאַטיענץ ינפעקטיאָוס חולאתן דיפּאַרטמאַנץ פון האָספּיטאַלס.

_ גראַנץ פֿאַר דענטאַל באַהאַנדלונג.

_ ספעציעלע הילף פון סאציאלע ארבעטער, פסיכיאטריסטן אדער פסיכאלאגן.

נ.ב. אַלע אַפּלאַקיישאַנז זענען געמשפט ינדיווידזשואַלי און איר מוזן טרעפן אַלע די באדינגונגען פֿאַר ריסיווינג הילף.

טשעקליסט: פֿאַר דיין קינדער

_ פאַרשרייַבן אין די אָנליין סיסטעם פון דיין מיוניסאַפּאַלאַטי

• • איר וועט האָבן צו פאַרשרייַבן אין די אָנליין סיסטעם פון דיין מיוניסאַפּאַלאַטי (לאקאלע אויטאָריטעט), פֿאַר בייַשפּיל: Rafræn Reykjavík, Mitt Reykjanes און Mínar síður אויף די Hafnarfjörður וועבזייטל צו קענען פאַרשרייַבן דיין קינדער פֿאַר שולע, שולע מילז, נאָך שולע. אַקטיוויטעטן און אנדערע זאכן.

_ ערשטע מעדיצינישע טשעק

• • איר מוזן האָבן דורכגעקאָכט דיין ערשטער מעדיציניש טשעק אין די אַוטפּיישאַנץ אָפּטיילונג פון אַ שפּיטאָל איידער איר וועט באַקומען אַ וווינאָרט דערלויבעניש און דיין קינדער קענען אָנהייבן שולע.

_ אָנווענדן דורך אַ געזעלשאַפטלעך אַרבעטער פֿאַר הילף פֿאַר דיין קינדער

• • א שענקען, עקוויוואַלענט צו פול קינד בענעפיט, צו פירן איר צו די צייט ווען די שטייער אַמט וועט אָנהייבן צאָלן פול קינד נוץ.
  • ספּעציעלע הילף פֿאַר קינדער, צו דעקן קאָס אַזאַ ווי פאַר-שולע פיז, שולע מילז, נאָך-שולע אַקטיוויטעטן, זומער לאגערן אָדער פרייַע צייַט אַקטיוויטעטן.

_ צולייגן צו די סאציאל ינסוראַנסע אַדמיניסטראַטיאָן (TR; Tryggingastofnun פֿאַר קינד פּענסיע און פּערענטאַל אַלאַואַנסיז

• • פינאַנציעל שטיצן פֿאַר איין עלטערן
  • אַפּפּליקאַטיאָנס זענען געמאכט דורך מיין בלעטער אויף די TR וועבזייטל: https://innskraning.island.is/?id=minarsidur.tr.is
  • אַפּפּליקאַטיאָן פארמען: https://www.tr.is/tryggingastofnun/umsoknir
  • אינפֿאָרמאַציע (אין ענגליש) וועגן די סערוויסעס פון TR: https://www.tr.is/en