Işçileriň hukuklary

• Aýlyk haklary umumy aýlyk şertnamalaryna laýyklykda bolmaly.
• Iş wagty kanun we köpçülikleýin şertnamalar bilen rugsat berlen iş wagtyndan köp bolup bilmez.
• Tölegli rugsatlaryň dürli görnüşleri hem kanuna we köpçülikleýin şertnamalara laýyk gelmelidir.
• Aýlyk haklary kesel ýa-da şikes sebäpli rugsat berlende tölenmeli we işgär aýlyk haklary tölenilende aýlyk haklary barada kagyz almaly.
• Iş berijiler ähli aýlyk haklaryndan salgyt tölemeli we degişli pensiýa gaznalaryna we işçiler arkalaşyklaryna degişli göterimleri tölemelidirler.
• Işsizlik boýunça kömek pullary we beýleki maliýe goldawy elýeterlidir, şeýle hem işçiler keselden ýa-da heläkçilikden soň kompensasiýa we dikeldiş pensiýasyna ýüz tutup bilerler.
• Zenanlaryň we erkekleriň deň derejesi we deň hukuklary hakyndaky kanuna laýyklykda, jyns esasynda ähli kemsitmeler gadagan edilýär.

Zähmet bazarynda deňlik.

Hukuklaryňyz we borçlaryňyz barada şu ýerden has giňişleýin maglumat alyň.

Islandiýa Zähmet Konfederasiýasy (ASÍ) Islandiýadaky zähmet bazarynda täze adamlar üçin gaty manyly web sahypasyny işleýär. Saýt köp dillerde.

Sahypada, mysal üçin, zähmet bazaryndakylaryň esasy hukuklary, kärdeşler arkalaşygyňyzy nädip tapmalydygy barada görkezmeler, töleg resminamalarynyň nädip döredilendigi we Islandiýada işleýän adamlar üçin peýdaly baglanyşyklar bar.

Saýtdan, isleseňiz, näbelli ASÍ-a sorag ibermek mümkin.

Bu ýerde peýdaly maglumatlardan doly dillerde broşýurany (PDF) tapyp bilersiňiz: Islandiýada işleýärsiňizmi?

Zähmet bazaryndaky deň hukuklylyk baradaky kanun. 86/2018 zähmet bazaryndaky ähli diskriminasiýany aç-açan gadagan edýär. Kanunçylyk jyns, etnik gelip çykyşy, dini, durmuş ýagdaýy, maýyplygy, iş ukybynyň peselmegi, ýaşy, jynsy ugry, jyns aýratynlygy, jyns aýratynlygy ýa-da jynsy gatnaşyklar esasynda diskriminasiýanyň ähli görnüşlerini gadagan edýär.

Kanunçylyk gönüden-göni Europeanewropa Parlamentiniň 2000/78 / EC Direktiwasyna we Zähmet bazarynda we ykdysadyýetde deň hukuklylygyň umumy düzgünleri baradaky Geňeşe baglydyr.

Zähmet bazaryndaky diskriminasiýa barada aç-açan gadaganlygy kesgitlemek arkaly, Islandiýanyň zähmet bazaryna işjeň gatnaşmak we sosial izolýasiýa görnüşleriniň öňüni almak üçin deň mümkinçilikleri döredip bileris. Mundan başga-da, şeýle kanunçylygyň maksady Islandiýa jemgyýetinde kök urýan bölünen jyns aýratynlyklarynyň dowam etmezligi.

Umumy düzgün, çagalaryň işlemezligi. Hökmany bilimdäki çagalar diňe ýeňil işde ulanylyp bilner. On üç ýaşa ýetmedik çagalar diňe medeni we çeperçilik çärelerine, sport we mahabat işlerine gatnaşyp bilerler we diňe Zähmet howpsuzlygy we saglygy goraýyş müdirliginiň rugsady bilen.

13-14 ýaş aralygyndaky çagalar howply ýa-da fiziki taýdan kyn hasaplanmaýan ýeňil işlerde ulanylyp bilner. 15-17 ýaş aralygyndakylar mekdep dynç alyşlarynda günde sekiz sagat (hepdede kyrk sagat) işläp bilerler. Çagalar we ýaş ulular gije işlemän bilerler.

Aýlyk alýanlaryň hemmesine dynç alyş ýylynda (1-nji maýdan 30-njy aprel aralygynda) doly iş güni üçin her aý üçin takmynan iki gün tölegli dynç alyş hukugy bar. Annualyllyk dynç alyş esasan maý bilen sentýabr aralygynda alynýar. Dynç alyş rugsadynyň iň pes hukugy ýylda 24 gün, doly iş gününe esaslanýar. Işgärler gazanýan dynç alyş rugsadynyň mukdary we işden haçan dynç almalydygy barada iş berijisi bilen maslahatlaşýarlar.

Iş berijiler iň azyndan aýlyklaryň 10,17% -ini her bir işgäriň adynda hasaba alnan aýratyn bank hasabyna alýarlar. Bu mukdar, dynç alyş rugsady sebäpli işgäri dynç alýan wagty zähmet hakynyň ornuny tutýar. Işgär doly maliýeleşdirilen dynç alyş rugsady üçin bu hasapda ýeterlik hasaplamadyk bolsa, iş berijisi bilen ylalaşyp azyndan 24 gün dynç almaga rugsat berilýär, bir bölegi tölegsiz dynç alyş.

Işgär tomus dynç alyşynda bolanda kesel bolsa, hassalyk günleri dynç alyş güni hasaplanmaýar we işgäriň hukukly günlerinden aýrylmaýar. Dynç alyş wagtynda kesel ýüze çyksa, işgär işe gaýdyp baranda lukmandan, saglyk öýünden ýa-da hassahanadan saglyk şahadatnamasyny tabşyrmalydyr. Işgär, indiki ýyl 31-nji maýdan öň şeýle hadysa sebäpli galan günlerini ulanmalydyr.

Iş wagty belli bir kanunlar bilen dolandyrylýar. Bu işçilere belli bir dynç alyş wagtlaryna, nahar we kofe arakesmelerine we kanuny dynç alyşlara hukuk berýär.

Kesel sebäpli işe gatnaşyp bilmeseňiz, tölegli kesel rugsady üçin belli bir hukugyňyz bar. Tölegli hassalyk rugsadyny almak üçin şol bir iş beriji bilen azyndan bir aý işlän bolmaly. Işleýän her goşmaça aýda, işgärler goşmaça tölegli hassalyk rugsadyny alýarlar. Adatça, her aý iki tölegli kesel rugsady berilýär. Bu mukdar zähmet bazaryndaky işiň dürli ugurlarynyň arasynda üýtgeýär, ýöne köpçülikleýin aýlyk şertnamalarynda gowy görkezilen.

Işgär, kesel ýa-da betbagtçylyk zerarly tölegli rugsady / aýlyk haklaryndan has köp wagtlap işde ýok bolsa, kärdeşler arkalaşygynyň kesel rugsady gaznasyndan gündelik töleg töläp bilerler.

Kesel döwründe ýa-da heläkçilik sebäpli girdeji almaga hukugy bolmadyk adamlar kesel rugsady üçin gündelik tölegleri almaga hukugy bolup bilerler.

Işgär aşakdaky şertleri ýerine ýetirmelidir:

• Islandiýada ätiýaçlandyrylan boluň.
• Iň azyndan 21 gün yzly-yzyna doly ukypsyz bolmak (ukypsyzlyk lukman tarapyndan tassyklanan).
• Işlerini taşladylar ýa-da okuwlarynda gijikmeler boldy.
• Aýlyk girdejisini almagy bes etdi (eger bar bolsa).
• 16 ýaş ýa-da ondan uly boluň.

Elektron arza “Islandiýanyň Saglyk Ätiýaçlandyryşy” web sahypasynyň hukuklar portalynda elýeterlidir.

Şeýle hem, keselçilik boýunça kömek puluny almak üçin arza (DOC resminamasyny) dolduryp , ony Islandiýanyň Saglyk Ätiýaçlandyryşyna ýa-da paýtagtdan daşary etrap komissarlarynyň wekiline gaýtaryp berip bilersiňiz.

Islandiýanyň Saglyk Ätiýaçlandyrmasyndan alnan kesel rugsadynyň möçberi milli ýaşaýyş derejesiniň derejesine laýyk gelmeýär. Şeýle hem, kärdeşler arkalaşygyňyzdan tölegleri we şäher häkimligiňizden maliýe kömegini almak hukugyňyzy barlaň.

island.is saýtynda keselçilik üçin berilýän kömek pullary barada has giňişleýin okaň

Ýadyňyzda saklaň:

• Kesellik boýunça berilýän kömek pullary Döwlet Sosial Howpsuzlyk Institutyndan berilýän dikeldiş pensiýasy bilen bir döwürde tölenmeýär.
• Kesellik üçin berilýän kömek pullary Islandiýanyň Saglyk Ätiýaçlandyrmasyndan alnan heläkçilik üçin berilýän kömek pullary bilen bir döwürde tölenmeýär.
• Kesellik boýunça kömek pullary enelik / atalyk rugsady gaznasyndan tölegler bilen bir hatarda tölenmeýär.
• Kesellik boýunça kömek pullary Zähmet müdirliginiň işsizlik boýunça kömek pullary bilen bir wagtda tölenmeýär. Şeýle-de bolsa, işsizlik boýunça kömek pullary kesel sebäpli ýatyrylan halatynda kesellik boýunça kömek pullaryny almaga hukuk bolup biler.

Sagaldyş pensiýasy kesel ýa-da heläkçilik sebäpli işläp bilmeýän we zähmet bazaryna gaýdyp gelmek maksady bilen dikeldiş maksatnamasynda bolanlar üçin niýetlenendir. Sagaldyş pensiýasyna hukukly bolmagyň esasy şerti, işe gaýdyp gelmek ukybyny dikeltmek maksady bilen hünärmeniň gözegçiligi astynda bellenen dikeldiş maksatnamasyna gatnaşmakdyr.

Reabilitasiýa pensiýasy barada has giňişleýin maglumaty Sosial Ätiýaçlandyryş Administrasiýasynyň web sahypasyndan tapyp bilersiňiz.

Zähmet hakynyň tölenmegi töleg görnüşinde resminamalaşdyrylmalydyr. Tölegli töleg, tölenen mukdary, alnan zähmet hakynyň mukdaryny hasaplamak üçin ulanylýan formulany we işgäriň aýlygyna aýyrylan ýa-da goşulan mukdarlary anyk görkezmeli.

Işgär salgyt tölegleri, rugsat tölegleri, iş wagtyndan artyk tölemek, tölenmedik rugsady, sosial ätiýaçlandyryş tölegleri we zähmet hakyna täsir edip biljek beýleki elementler barada maglumatlary görüp biler.

Salgytlar, salgyt ýeňillikleri, salgyt kartoçkasy, salgyt deklarasiýalary we Islandiýada salgyt bilen baglanyşykly beýleki meseleler barada şu ýerden tapyp bilersiňiz.

Käwagt adamlardan salgyt maksady bilen edýän işlerini yglan etmezlikleri haýyş edilýär. Bu “yglan edilmedik iş” hökmünde bellidir. Aýdylmadyk iş, häkimiýetlere yglan edilmedik tölegli işleri aňladýar. Aýdylmadyk işler bikanun we jemgyýete-de, oňa gatnaşýan adamlara-da ýaramaz täsir edýär. Aýdylmadyk işleri ýerine ýetirýän adamlaryň beýleki işçiler bilen deň hukugy ýok, şonuň üçin iş yglan etmezligiň netijelerini bilmek möhümdir.

Salgyt tölemekden gaçmak hökmünde klassifikasiýa edilýändigi üçin yglan edilmedik iş üçin jeza bar. Şeýle hem köpçülikleýin aýlyk şertnamalaryna laýyklykda aýlyk tölenmezlige sebäp bolup biler. Şeýle hem iş berijiden tölenmedik aýlyk talap etmegi kynlaşdyrýar.

Käbir adamlar muny iki tarap üçin hem peýdaly görnüş hökmünde görüp bilerler - iş beriji pes aýlyk töleýär we işgär salgyt tölemezden has ýokary aýlyk alýar. Şeýle-de bolsa, işgärler pensiýa, işsizlik boýunça kömek pullary, dynç alyş we ş.m. ýaly möhüm işçiniň hukuklaryny gazanyp bilmeýärler. Şeýle hem awariýa ýa-da kesel ýüze çykan halatynda ätiýaçlandyrylmaýar.

Jemgyýetçilik hyzmatlaryny ýerine ýetirmek we raýatlaryna hyzmat etmek üçin ýurt az salgyt alýarka, yglan edilmedik işler ýurda täsir edýär.

ASI-niň wezipesi iş bilen üpjünçilik, sosial, bilim, daşky gurşaw we zähmet bazary meseleleri babatda syýasaty utgaşdyrmak arkaly ýolbaşçylyk etmek arkaly öz düzümine girýän federasiýalaryň, kärdeşler arkalaşyklarynyň we işçileriň bähbitlerini öňe sürmekden ybaratdyr.

Konfederasiýa zähmet bazaryndaky umumy işçileriň 46 kärdeşler arkalaşygyndan ybarat. (Mysal üçin, ofis we bölek söwda işçileri, deňizçiler, gurluşyk we senagat işçileri, elektrik işçileri we hususy sektordaky we döwlet sektorynyň bir bölegindäki dürli hünärler.)

Islandiýanyň zähmet kanuny

Işdäki hukuklaryňyz

Islandiýadaky zähmet hukuklaryňyz barada has giňişleýin maglumat almak üçin ASI (Islandiýa Zähmet Konfederasiýasy) tarapyndan taýýarlanan şu broşýurany görüň.