Broshura informuese për refugjatët

Qendra e Informacionit Multikulturor ka botuar broshura informuese për refugjatët mbi shoqërinë dhe sistemet në Islandë në lidhje me regjistrimin në sisteme të rëndësishme, strehimin, punën, fëmijët dhe të rinjtë, kujdesin shëndetësor dhe shëndetin e sigurinë.

Këto broshura janë përkthyer profesionalisht në anglisht, arabisht, persisht, spanjisht, kurdisht dhe rusisht dhe mund të gjenden këtu në PDF.

Numri i identifikimit (kennitala; kt.)

• Një punonjës social ose personi juaj i kontaktit në Drejtorinë e Imigracionit (Útlendingastofnun, ÚTL) mund të kontrollojë kur numri juaj i identifikimit (kennitala) është gati dhe aktivizuar.
• Kur dokumenti juaj i identifikimit të jetë gati, Shërbimet Sociale (félagsþjónustan) mund t'ju ndihmojnë të aplikoni për ndihmë financiare.
• Rezervoni një takim me një punonjës social dhe aplikoni për ndihmën (përfitimet sociale) që ju takojnë.
• Drejtoria (ÚTL) do t'ju dërgojë një mesazh SMS për t'ju njoftuar se kur mund të shkoni për të marrë kartën e lejes së qëndrimit (dvalarleyfiskort) në adresën Dalvegur 18, 201 Kópavogur.

Llogari bankare

• Pasi të keni kartën e lejes së qëndrimit, duhet të hapni një llogari bankare (bankareikningur).
• Bashkëshortët (burrë e grua ose partneritete të tjera) duhet të hapin secili nga një llogari bankare të veçantë.
• Paga juaj financiare (grantet në para: fjárhagsaðstoð) dhe pagesat nga autoritetet do të paguhen gjithmonë në llogaritë bankare.
• Mund të zgjidhni bankën ku dëshironi të keni llogarinë tuaj. Merrni me vete kartën e lejes së qëndrimit (dvalarleyfiskort) dhe pasaportën ose dokumentet e udhëtimit, nëse i keni.
• Është e këshillueshme që të telefononi paraprakisht dhe të zbuloni nëse keni nevojë të caktoni një takim.
• Duhet të shkoni në shërbimet sociale (félagsþjónustan) dhe të jepni të dhënat e numrit të llogarisë suaj bankare në mënyrë që të përfshihet në kërkesën tuaj për ndihmë financiare.

Bankë online (banka në shtëpi dhe banka elektronike: shërbime bankare në shtëpi)

• Duhet të aplikoni për një shërbim bankar online (heimabanki, netbanki) në mënyrë që të shihni se çfarë keni në llogarinë tuaj dhe të paguani faturat (faturat; reikningar).
• Mund t’i kërkoni stafit të bankës t’ju ndihmojë të shkarkoni aplikacionin online (netbankaappið) në telefonin tuaj inteligjent.
• Mësoni përmendësh PIN-in tuaj ( Numrin Personal të Identitetit që përdorni për të kryer pagesa nga llogaria juaj bankare). Mos e mbani me vete, të shkruar në një mënyrë që dikush tjetër mund ta kuptojë dhe përdorë, nëse e gjen. Mos ua tregoni të tjerëve PIN-in tuaj (madje as policisë ose stafit të bankës, ose personave që nuk i njihni).
• Shënim: Disa nga faturat që duhen paguar në netbankin tuaj janë shënuar si opsionale (valgreiðslur). Këto zakonisht vijnë nga organizata bamirësie që kërkojnë kontribute. Ju jeni të lirë të vendosni nëse do t'i paguani apo jo. Mund t'i fshini (eyða), nëse zgjidhni të mos i paguani.
• Shumica e faturave opsionale të pagesave (valgreiðslur) vijnë në bankën tuaj online, por ato mund të vijnë edhe me postë. Prandaj, është e rëndësishme të dini se për çfarë shërbejnë faturat përpara se të vendosni t'i paguani ato.

Rafræn skiríki (identifikim elektronik)

• Kjo është një mënyrë për të vërtetuar identitetin tuaj (kush jeni) kur përdorni komunikim elektronik (faqe interneti). Përdorimi i identifikimit elektronik (rafræn skilríki) është njësoj si të tregoni një dokument identifikimi. Mund ta përdorni për të nënshkruar formularë në internet dhe kur ta bëni këtë, do të ketë të njëjtin kuptim sikur të nënshkruanit në letër me dorë.
• Do të duhet të përdorni rafræn skilríki për të identifikuar veten kur hapni, dhe ndonjëherë nënshkruani, faqe interneti dhe dokumente online që përdorin shumë institucione qeveritare, bashki (autoritete lokale) dhe banka.
• Të gjithë duhet të kenë rafræn skilríki. Bashkëshortët (burrat dhe gratë) ose anëtarët e partneriteteve të tjera familjare, duhet të kenë secili të vetën.
• Mund të aplikoni për rafræn skiríki në çdo bankë, ose përmes Auðkenni .
• Kur aplikoni për rafræn skilríki, duhet të keni me vete një telefon celular me një numër islandez dhe një patentë shoferi ose pasaportë të vlefshme. Dokumentet e udhëtimit të lëshuara nga Departamenti i Imigracionit (ÚTL) pranohen si dokumente identifikimi në zëvendësim të patentës së shoferit ose pasaportës.
• Më shumë informacion: https://www.skilriki.is/ dhe https://www.audkenni.is/ .

Dokumentet e udhëtimit të refugjatëve

• Nëse, si refugjat, nuk mund të paraqisni një pasaportë nga vendi juaj i origjinës, duhet të aplikoni për dokumente udhëtimi. Këto do të pranohen si dokumente identifikimi në të njëjtën mënyrë si një patentë drejtimi ose pasaportë.
• Mund të aplikoni për dokumente udhëtimi në Drejtorinë e Imigracionit (Útlendingastofnun, ÚTL). Ato kushtojnë 6.000 ISK.
• Mund të merrni një formular aplikimi nga zyra e ÚTL në Dalvegur 18, 201 Kópavogur, ta paraqisni atje dhe të paguani për aplikimin. Zyra e Imigracionit (ÚTL) është e hapur nga e hëna në të premte nga ora 09:00 deri në 14:00. Nëse jetoni jashtë zonës metropolitane (kryeqytetit), mund të merrni një formular nga Zyra e Komisionerit të Distriktit tuaj lokal (sýslumaður) dhe ta dorëzoni atje ( https://island.is/s/syslumenn/hofudborgarsvaedid ).
• Stafi në ÚTL nuk do t'ju ndihmojë të plotësoni formularin e aplikimit.
• Pasi aplikimi juaj të jetë pranuar, do të merrni një SMS që do t'ju njoftojë kur është caktuar një takim për të bërë fotografinë tuaj.

• Pasi të jetë bërë fotografia juaj, do të duhen edhe 7-10 ditë të tjera para se të lëshohen dokumentet tuaja të udhëtimit.
• Në ÚTL po punohet për një procedurë më të thjeshtë për lëshimin e dokumenteve të udhëtimit.

Pasaportat për shtetasit e huaj

• Nëse ju është dhënë mbrojtje për arsye humanitare, mund të merrni pasaportën e një shtetasi të huaj në vend të dokumenteve të përkohshme të udhëtimit.
• Dallimi është se me dokumente udhëtimi, ju mund të udhëtoni në të gjitha vendet përveç vendit tuaj të origjinës; me pasaportën e një shtetasi të huaj mund të udhëtoni në të gjitha vendet, përfshirë vendin tuaj të origjinës.
• Procedura e aplikimit është e njëjtë me atë të dokumenteve të udhëtimit.

Sjúkratryggingar Íslands (SÍ: Sigurimi Shëndetësor Islandez)

• Nëse sapo ju është dhënë statusi i refugjatit ose mbrojtja për arsye humanitare, rregulli që kërkon 6 muaj qëndrim në Islandë përpara se të kualifikoheni për sigurim shëndetësor nuk do të zbatohet; me fjalë të tjera, do të mbuloheni nga Sigurimi Shëndetësor Kombëtar menjëherë pas marrjes së mbrojtjes ndërkombëtare.
• Refugjatët kanë të njëjtat të drejta me SÍ si të gjithë të tjerët në Islandë.
• SÍ paguan një pjesë të kostos së trajtimit mjekësor dhe të ilaçeve me recetë që plotësojnë kërkesa të caktuara.
• ÚTL i dërgon informacion SÍ-së në mënyrë që refugjatët të regjistrohen në sistemin e sigurimeve shëndetësore.

Duke kërkuar një vend për të jetuar

• Pasi t'ju jetë dhënë statusi i refugjatit në Islandë, mund të vazhdoni të jetoni në akomodimin (vendin) për personat që aplikojnë për mbrojtje ndërkombëtare vetëm për tetë javë të tjera. Prandaj, gjetja e akomodimit privat duhet të jetë një përparësi kryesore për ju.
• Mund të gjeni akomodim (strehim, apartamente) me qira në faqet e mëposhtme të internetit:

https://myigloo.is/

http://leigulistinn.is/

https://www.leiguland.is/

https://www.al.is/

https://leiga.is/

http://fasteignir.visir.is/#rent

https://www.mbl.is/fasteignir/leiga/

https://www.heimavellir.is/

https://bland.is/solutorg/fasteignir/herbergi-ibudir-husnaedi-til-leigu/?categoryId=59&sub=1

https://leiguskjol.is/leiguvefur/ibudir/leit/

Facebook – “leiga” (qira)

Qira (marrëveshje qiraje, kontratë qiraje, húsaleigusamningur )

• Një kontratë qiraje ju jep juve, si qiramarrës, të drejta të caktuara.
• Kontrata e qirasë është regjistruar në Zyrën e Komisionerit të Distriktit (S ýslumaður ). Mund ta gjeni Zyrën e Komisionerit të Distriktit në zonën tuaj këtu: https://www.syslumenn.is/
• Duhet të paraqisni një kontratë qiraje pranë shërbimeve sociale për të qenë në gjendje të aplikoni për një kredi për depozitën që garanton pagesën e qirasë, përfitimet e qirasë (paratë që merrni mbrapsht nga taksa që paguani) dhe ndihmën e veçantë për të mbuluar kostot e strehimit.
• Do t'ju duhet t'i paguani qiradhënësit një depozitë për të garantuar që do të paguani qiranë dhe do të mbuloni dëmet e mundshme në pronë. Mund të aplikoni te shërbimet sociale për një kredi për ta mbuluar këtë, ose si alternativë përmes https://leiguvernd.is ose https://leiguskjol.is .
• Mbani mend : është e rëndësishme ta trajtoni mirë apartamentin, të ndiqni rregullat dhe të paguani qiranë në kohën e duhur. Nëse e bëni këtë, do të merrni një referencë të mirë nga qiradhënësi, e cila do t'ju ndihmojë kur të merrni me qira një apartament tjetër.

Periudha e njoftimit për përfundimin e një kontrate qiraje

• Periudha e njoftimit për një kontratë qiraje për një periudhë të pacaktuar është:
  • 3 muaj – si për qiradhënësin ashtu edhe për qiramarrësin – për qiranë e një dhome.
  • 6 muaj për qiranë e një apartamenti (banese), por 3 muaj nëse ju (qiramarrësi) nuk keni dhënë informacionin e duhur ose nuk i plotësoni kushtet e përcaktuara në kontratën e qirasë.

• Nëse kontrata e qirasë është për një periudhë të caktuar, atëherë ajo do të skadojë (do të mbarojë) në datën e rënë dakord, dhe as ju dhe as qiradhënësi nuk duhet të njoftoni paraprakisht. Nëse ju, si qiramarrës, nuk keni dhënë të gjithë informacionin e nevojshëm, ose nëse nuk i plotësoni kushtet e përcaktuara në kontratën e qirasë, qiradhënësi mund ta ndërpresë (përfundojë) një kontratë qiraje për një periudhë të caktuar me një njoftim paraprak prej 3 muajsh.

Përfitimet e strehimit

• Përfitimet e strehimit janë një pagesë mujore që synon të ndihmojë njerëzit me të ardhura të ulëta të paguajnë qiranë e tyre.
• Përfitimet e strehimit varen nga shuma e qirasë që paguani, numri i njerëzve në shtëpinë tuaj dhe të ardhurat dhe detyrimet e kombinuara të të gjithë atyre njerëzve.
• Duhet të paraqisni një kontratë qiraje të regjistruar.
• Duhet ta transferoni vendbanimin tuaj ( vendbanimin ku jeni regjistruar) në adresën tuaj të re përpara se të aplikoni për përfitime strehimi. Mund të shkoni në lidhjen e mëposhtme për ta bërë këtë: https://www.skra.is/umsoknir/rafraen-skil/flutningstilkynning/
• Ju mund të aplikoni për përfitime strehimi këtu: https://island.is/en/housing-benefits
• Për më shumë informacion, shihni: https://island.is/en/housing-benefits/conditions
• Nëse keni të drejtë për përfitime strehimi nga HMS, mund të keni të drejtë edhe për Ndihmë Speciale për Strehim direkt nga bashkia. Gjeni më shumë informacion në faqet e mëposhtme të internetit:

• Reykjavik : https://reykjavik.is/en/special-housing-aid
• Reykjanesbaer : https://www.reykjanesbaer.is/is/thjonusta/velferd-og-studningur/husnaedismal/husnaedisbaetur
• Kópavogur : https://www.kopavogur.is/is/ibuar/felagslegur-studningur/husaleigubaetur
• Hafnarfjörður : https://hafnarfjordur.is/thjonusta/velferd/felagsleg-urraedi/husnaedisadstod/#
• Mosfellsbær: https://mos.is/stjornsysla/baejarstjorn-rad-og-nefndir/reglur-og-samthykktir/serstakur-husnaedisstudningur

 Ndihmë sociale me strehim

Një punonjës social mund t'ju ndihmojë të aplikoni për ndihmë financiare me koston e qirasë dhe mobilimit të një vendi për të jetuar. Mos harroni se të gjitha aplikimet shqyrtohen në lidhje me rrethanat tuaja dhe ju duhet të përmbushni të gjitha kushtet e përcaktuara nga autoritetet komunale për t'u kualifikuar për ndihmë.

• Kreditë e dhëna për të paguar depozitën për banesat me qira janë zakonisht të barabarta me 2-3 muaj qira.
• Grant për mobilje: Ky grant është për t'ju ndihmuar të blini mobiljet e nevojshme (krevate; tavolina; karrige) dhe pajisjet (frigorifer, sobë, lavatriçe, bukëpjekës, çajnik etj.). Shumat janë:
  1. Deri në 100,000 ISK (maksimumi) për mobilje të zakonshme.
  2. Deri në 100,000 ISK (maksimumi) për pajisjet e nevojshme (pajisjet elektrike).
  3. Grant shtesë prej 50,000 ISK për secilin fëmijë.

• Grante për ndihmë të posaçme për strehim: Pagesa mujore përveç përfitimeve të strehimit. Kjo ndihmë e posaçme ndryshon nga një komunë në tjetrën.

Depozitat për apartamente me qira

• Është e zakonshme që qiramarrësi të duhet të paguajë një depozitë (garanci) të barabartë me 2 ose 3 muaj qira si garanci në fillim të periudhës së qirasë. Ju mund të kërkoni ndihmë nga shërbimet sociale për të mbuluar depozitën.
• Ndonjëherë është e mundur që bashkitë të garantojnë pagesën e një depozite për qiramarrësin për të përmbushur detyrimet e tij sipas një marrëveshjeje qiraje ( deri në 600.000 ISK ). Qiramarrësi duhet ta paraqesë kontratën e qirasë te Shërbimet Sociale dhe të aplikojë atje.
• Depozita do të kthehet në llogarinë bankare të qiramarrësit në fund të periudhës së qirasë.
• Kur të largoheni, është e rëndësishme ta ktheni apartamentin në gjendje të mirë, me gjithçka siç ishte kur u zhvendosët .
• Mirëmbajtja e zakonshme (riparime të vogla) është përgjegjësia juaj; nëse lind ndonjë problem (për shembull një rrjedhje në çati) duhet t'i tregoni menjëherë qiradhënësit.
• Ju, qiramarrësi, do të jeni përgjegjës për çdo dëm që i shkaktoni pronës dhe do të duhet të paguani koston. Nëse doni të rregulloni diçka në një mur, dysheme ose tavan, të shponi vrima ose të lyeni, së pari duhet t'i kërkoni leje qiradhënësit.
• Kur hyni për herë të parë në apartament, është mirë të fotografoni çdo gjë të pazakontë që vini re dhe t'i dërgoni kopje qiradhënësit me email për të treguar gjendjen e apartamentit kur ju është dorëzuar. Në këtë rast, nuk mund të bëheni përgjegjës për ndonjë dëmtim që ka qenë aty para se të hynit.

Dëmtime të zakonshme në ambientet me qira (apartamente, apartamente)

Mbani mend këto rregulla për të shmangur dëmtimin e ambienteve:

• Lagështia (i lagësht) është shpesh problem në Islandë. Uji i nxehtë është i lirë, kështu që njerëzit kanë tendencë ta përdorin shumë: në dush, në vaskë, duke larë enët dhe rrobat. Sigurohuni që të zvogëloni lagështinë e brendshme (ujin në ajër) duke hapur dritaret dhe duke ajrosur të gjitha dhomat për 10-15 minuta disa herë në ditë dhe duke fshirë çdo ujë që formohet në pragjet e dritareve.
• Mos derdhni kurrë ujë direkt në dysheme kur pastroni: përdorni një leckë dhe shtrydhni ujë shtesë prej saj para se të fshini dyshemenë.
• Në Islandë është zakon të mos vishen këpucë brenda. Nëse hyn në shtëpi me këpucë, me to futet lagështi dhe papastërti, të cilat dëmtojnë dyshemenë.
• Përdorni gjithmonë një dërrasë prerëse (të bërë prej druri ose plastike) për prerjen dhe copëtimin e ushqimit. Mos e prisni kurrë direkt mbi tavolina dhe stola pune.

Pjesë të përbashkëta ( sameignir – pjesë të ndërtesës që ndani me të tjerët)

• Në shumicën e banesave me shumë pronarë (blloqe apartamentesh, blloqe apartamentesh) ekziston një shoqatë banorësh ( húsfélag ). Húsfélag mban takime për të diskutuar problemet, për të rënë dakord për rregullat e ndërtesës dhe për të vendosur se sa duhet të paguajnë njerëzit çdo muaj në një fond të përbashkët ( hússjóður ).
• Ndonjëherë húsfélag paguan një kompani pastrimi për të pastruar pjesët e ndërtesës që i përdorin të gjithë, por që askush nuk i zotëron (holi i hyrjes, shkallët, lavanderi, korridoret, etj.); ndonjëherë pronarët ose banorët e ndajnë këtë punë dhe e bëjnë pastrimin me radhë.
• Bicikletat, karrocat e fëmijëve, karrocat dhe ndonjëherë sajat e dëborës mund të mbahen në hjólageymsla ('depo për biçikleta'). Nuk duhet të mbani gjëra të tjera në këto vende të përbashkëta; çdo apartament zakonisht ka deponë e vet ( geymsla ) për të mbajtur gjërat tuaja.
• Duhet të zbulosh sistemin e përdorimit të lavanderieve (hapësirës për larjen e rrobave), lavatriçeve dhe tharëseve dhe linjave të tharjes së rrobave.
• Mbajeni dhomën e koshave të mbeturinave të pastër dhe të rregullt dhe sigurohuni që t'i klasifikoni sendet për riciklim ( endurvinnsla ) dhe t'i vendosni në koshat e duhur (për letër dhe plastikë, shishe, etj.); në pjesën e sipërme ka tabela që tregojnë se për çfarë shërben secili kosh. Mos e hidhni plastikën dhe letrën në mbeturinat e zakonshme. Bateritë, substancat e rrezikshme ( të derdhura : acide, vaj, bojë, etj.) dhe mbeturinat që nuk duhet të futen në koshat e zakonshëm të mbeturinave duhet të çohen në kontejnerët lokalë të mbledhjes ose në kompanitë e riciklimit (Endurvinnslan, Sorpa).
• Natën duhet të ketë paqe dhe qetësi, midis orës 22:00 (22:00) dhe 7:00 (07:00): mos dëgjoni muzikë me zë të lartë ose mos bëni zhurmë që do të shqetësonte njerëzit e tjerë.

Puna dhe vendet e punës në Islandë

Shkalla e punësimit (përqindja e njerëzve që punojnë) në Islandë është shumë e lartë. Në shumicën e familjeve, të dy të rriturit zakonisht duhet të punojnë për të mbajtur shtëpinë e tyre. Kur të dy punojnë jashtë shtëpisë, ata duhet të ndihmojnë njëri-tjetrin edhe për të bërë punët e shtëpisë dhe për të rritur fëmijët e tyre.

Të kesh një punë është e rëndësishme, dhe jo vetëm sepse fiton para. Gjithashtu të mban aktiv, të përfshin në shoqëri, të ndihmon të bësh miq dhe të luash rolin tënd në komunitet; rezulton në një përvojë më të pasur jetësore.

Mbrojtja dhe leja e punës

Nëse jeni nën mbrojtje në Islandë, mund të jetoni dhe punoni në vend. Nuk keni nevojë të aplikoni për një leje pune të posaçme dhe mund të punoni për çdo punëdhënës.

Drejtoria e Punës ( Vinnumálastofnun; VMST )

Në drejtori ka një ekip të posaçëm stafi për të këshilluar dhe ndihmuar refugjatët me:

• Duke kërkuar punë
• Këshilla mbi mundësitë për studim (mësim) dhe punë
• Mësimi i islandishtes dhe të mësuarit rreth shoqërisë islandeze
• Mënyra të tjera për të qëndruar aktivë
• Punoni me mbështetje

VMST është e hapur nga e hëna në të enjte nga ora 09-15, dhe të premten nga ora 09-12. Mund të telefononi dhe të caktoni një takim me një këshilltar (këshilltar), ose mund t'i kërkoni punonjësit tuaj social të caktojë një takim në emrin tuaj. VMST ka degë në të gjithë Islandën. Shihni këtu për të gjetur degën më të afërt me ju:

https://island.is/en/o/directorate-of-labour/service-offices

Qendra e punës në Drejtorinë e Punës ( Vinnumálastofnun; VMST )

Qendra e Punësimit ( Atvinnutorg ) është një qendër shërbimesh brenda Drejtorisë së Punës:

• Orari i hapjes: Nga e hëna në të enjte, ora 13:00 deri në 15:00.
• Qasje te konsulentët.
• Qasja në kompjuterë.
• Nuk ka nevojë të rezervoni një takim.

Agjencitë e punësimit:

Ekziston gjithashtu një listë e agjencive të punësimit në faqen e internetit të VMST: https://www.vinnumalastofnun.is/storf – i – bodi/adrar – vinnumidlanir

Gjithashtu mund të gjeni vende të lira pune të shpallura këtu:

www.storf.is

www.alfred.is

www.job.visir.is

www.mbli.is/atvinna

www.reykjavik.is/laus-storf

Vísir - www.visir.is/atvinna 

https://www.stjornarradid.is/efst-a-baugi/laus-storf-a-starfatorgi/

Hagvangur - www.hagvangur.is  

HH Ráðgjöf — www.hhr.is  

Ráðum — www.radum.is 

Intellecta — www.intellecta.is 

Vlerësimi dhe njohja e kualifikimeve të huaja

ENIC/NARIC Iceland ofron ndihmë me njohjen e kualifikimeve (provimeve, gradave, diplomave) nga jashtë Islandës, por nuk lëshon licenca operimi. http://www.enicnaric.is

• Qendra Arsimore IDAN (IÐAN fræðslusetur) vlerëson kualifikimet profesionale të huaja (përveç profesioneve elektrike): https://idan.is
• Rafmennt merret me vlerësimin dhe njohjen e kualifikimeve të profesionit të elektricitetit: https://www.rafmennt.is
• Drejtoria e Shëndetit Publik ( Embætti landlæknis ), Drejtoria e Arsimit ( Menntamálatofnun ) dhe Ministria e Industrive dhe Inovacionit ( Atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneytið ) japin licenca operimi për profesionet dhe zanatet nën autoritetin e tyre.

Një këshilltar në VMST mund t'ju shpjegojë se ku dhe si të vlerësohen dhe njihen kualifikimet ose licencat tuaja të operimit në Islandë.

Taksat

Sistemi i mirëqenies sociale i Islandës financohet nga taksat që paguajmë të gjithë. Shteti përdor paratë e paguara në formë taksash për të mbuluar kostot e shërbimeve publike, sistemit shkollor, sistemit të kujdesit shëndetësor, ndërtimit dhe mirëmbajtjes së rrugëve, kryerjes së pagesave të përfitimeve etj.

Tatimi mbi të ardhurat ( tekjuskattur ) zbritet nga të gjitha pagat dhe i shkon shtetit; taksa komunale ( útsvar ) është një taksë mbi pagat që i paguhet autoritetit vendor (bashkisë) ku jetoni.

Taksa dhe kredia personale tatimore

Ju duhet të paguani taksa për të gjitha të ardhurat tuaja dhe çdo ndihmë tjetër financiare që merrni.

• Secilit i jepet një kredi tatimore personale ( persónuafsláttur ). Kjo ishte 68,691 ISK në muaj në vitin 2025. Kjo do të thotë që nëse taksa juaj llogaritet si 100,000 ISK në muaj, do të paguani vetëm 31,309 ISK. Çiftet mund të ndajnë kreditë e tyre tatimore personale.
• Ju jeni përgjegjës për mënyrën se si përdoret kredia juaj personale tatimore.
• Kreditë tatimore personale nuk mund të transferohen nga një vit në tjetrin.
• Kredia juaj personale tatimore hyn në fuqi nga data në të cilën vendbanimi juaj (adresa ligjore; lögheimili ) është regjistruar në Regjistrin Kombëtar. Nëse, për shembull, fitoni para duke filluar nga janari, por vendbanimi juaj është regjistruar në mars, duhet të siguroheni që punëdhënësi juaj të mos mendojë se keni një kredi personale tatimore në janar dhe shkurt; nëse kjo ndodh, do të përfundoni duke u pasur borxh autoriteteve tatimore. Duhet të jeni veçanërisht të kujdesshëm se si përdoret kredia juaj personale tatimore nëse punoni në dy ose më shumë vende pune, nëse merrni pagesa nga Fondi i Lejes Prindërore ( fæðingarorlofssjóður ) ose nga Drejtoria e Punës ose ndihmë financiare nga autoriteti juaj vendor.

Nëse, gabimisht, ju aplikohet më shumë se 100% kredi tatimore personale (për shembull, nëse punoni për më shumë se një punëdhënës ose merrni pagesa përfitimesh nga më shumë se një institucion), do t'ju duhet t'ua ktheni paratë autoriteteve tatimore. Duhet t'u tregoni punëdhënësve tuaj ose burimeve të tjera të pagesës se si po përdoret krediti juaj tatimor personal dhe të siguroheni që të aplikohet proporcioni i duhur.

Deklarata tatimore (skattaskýrslur, skattframtal)

• Deklarata juaj tatimore ( skattframtal ) është një dokument që tregon të gjitha të ardhurat tuaja (pagat, rrogat) dhe gjithashtu atë që zotëroni (asetet tuaja) dhe sa para keni pasur borxh (detyrime; skuldir ) gjatë vitit të kaluar. Autoritetet tatimore duhet të kenë informacionin e duhur në mënyrë që të mund të llogarisin se cilat taksa duhet të paguani ose cilat përfitime duhet të merrni.
• Ju duhet të dërgoni deklaratën tuaj tatimore online në http://skattur.is në fillim të marsit të çdo viti.
• Ju hyni në faqen e internetit të taksave me një kod nga RSK (autoriteti tatimor) ose duke përdorur një dokument identifikimi elektronik.
• Zyra e të Ardhurave dhe Doganave Islandeze (RSK, autoriteti tatimor) përgatit deklaratën tuaj tatimore në internet, por ju duhet ta kontrolloni atë përpara se të miratohet.
• Mund të shkoni personalisht në zyrën e taksave në Reykjavík dhe Akureyri për ndihmë me deklaratën tuaj tatimore, ose të merrni ndihmë me telefon në numrin 442-1000.
• RSK nuk ofron përkthyes. (Nëse nuk flisni islandisht ose anglisht, do t'ju duhet të keni përkthyesin tuaj).
• Udhëzime në anglisht se si të dërgoni deklaratën tuaj tatimore:

https://www.rsk.is/media/baeklingar/rsk_0812_2020.en.pdf

Sindikatat

• Roli kryesor i sindikatave është të bëjnë marrëveshje me punëdhënësit në lidhje me pagat dhe kushtet e tjera (pushimet, orari i punës, pushimi mjekësor) që do të marrin anëtarët e sindikatës dhe të mbrojnë interesat e tyre në tregun e punës.
• Kushdo që paguan kuota (para çdo muaj) në një sindikatë fiton të drejta me të dhe mund të grumbullojë të drejta më të gjera me kalimin e kohës, madje edhe gjatë një kohe të shkurtër në punë.
• Mund ta gjeni sindikatën tuaj në fletëpagën mujore, ose mund t'i kërkoni punëdhënësit tuaj, kjo është e drejta juaj.

Si mund t'ju ndihmojë sindikata juaj tregtare

• Me informacion në lidhje me të drejtat dhe detyrimet tuaja në tregun e punës.
• Duke ju ndihmuar të llogaritni pagën tuaj.
• Të të ndihmojmë nëse ke dyshime për të drejtat e tua që mund të jenë shkelur.
• Lloje të ndryshme grantesh (ndihmë financiare) dhe shërbime të tjera.
• Qasje në rehabilitim profesional në rast sëmundjeje ose aksidenti në punë.
• Disa sindikata paguajnë një pjesë të kostos nëse duhet të udhëtoni midis pjesëve të ndryshme të vendit për një operacion ose ekzaminim mjekësor të përshkruar nga një mjek, por vetëm nëse keni aplikuar më parë për ndihmë nga Administrata e Sigurimeve Shoqërore ( Tryggingarstofnun ) dhe kërkesa juaj është refuzuar.

Ndihmë financiare (grante) nga sindikatat

• Grante për ju që të merrni pjesë në seminare dhe të studioni në përputhje me punën tuaj.
• Grante për t'ju ndihmuar të përmirësoni dhe të kujdeseni për shëndetin tuaj, p.sh. për të paguar testet për kancerin, masazhin, fizioterapinë, klasat e fitnesit, syzet ose lentet e kontaktit, aparatet e dëgjimit, konsultat me psikologë/psikiatër, etj.
• Pagesa ditore (mbështetje financiare për çdo ditë nëse sëmureni; ndihmë financiare ).
• Grante për të ndihmuar në përballimin e shpenzimeve për shkak të sëmundjes së partnerit ose fëmijës suaj.
• Grante për pushime ose pagesa e kostos së qirasë së vilave të pushimeve verore ( orlofshús ) ose apartamenteve të disponueshme për qira afatshkurtra ( orlofsíbúðir ).

Duke u paguar nën tryezë (svört vinna)

Kur punëtorët paguhen për punën e tyre me para në dorë dhe nuk ka faturë ( reikningur ), faturë ( kvittun ) dhe fletëpagesë ( launaseðill ), kjo quhet 'pagesë nën tavolinë' ( svört vinna, að vinna svart – 'punë në të zezë'). Është kundër ligjit dhe dobëson sistemet e kujdesit shëndetësor, të mirëqenies sociale dhe të arsimit. Nëse pranoni pagesa 'nën tavolinë', gjithashtu nuk do të fitoni të drejta në të njëjtën mënyrë si punëtorët e tjerë.

• Nuk do të kesh pagesë kur je me pushime (pushime vjetore)
• Nuk do të keni pagesë kur jeni i sëmurë ose nuk mund të punoni pas një aksidenti
• Nuk do të jeni të siguruar nëse keni një aksident gjatë punës
• Nuk do të keni të drejtë për pagesë papunësie (pagesë në rast se humbni punën) ose leje prindërore (kohë pushim nga puna pas lindjes së një fëmije).

Mashtrimi tatimor (shmangia e taksave, mashtrimi me taksat)

• Nëse, me qëllim, i shmangeni pagesës së taksës, do të duhet të paguani një gjobë prej të paktën dyfishi të shumës që duhet të kishit paguar. Gjoba mund të jetë deri në dhjetëfishin e shumës.
• Për mashtrim tatimor në shkallë të gjerë mund të shkoni në burg deri në gjashtë vjet.

Fëmijët dhe të drejtat e tyre

Personat nën moshën 18 vjeç klasifikohen si fëmijë. Ata janë të mitur ligjërisht (nuk janë në gjendje të marrin përsipër përgjegjësi sipas ligjit) dhe prindërit e tyre janë kujdestarët e tyre. Prindërit kanë detyrë të kujdesen për fëmijët e tyre, të kujdesen për ta dhe t'i trajtojnë me respekt. Kur prindërit marrin vendime të rëndësishme për fëmijët e tyre, ata duhet t'i dëgjojnë pikëpamjet e tyre dhe t'i respektojnë ato, në përputhje me moshën dhe pjekurinë e fëmijëve. Sa më i madh të jetë fëmija, aq më shumë duhet të kenë rëndësi mendimet e tij.

• Fëmijët kanë të drejtë të kalojnë kohë me të dy prindërit e tyre, edhe nëse prindërit nuk jetojnë së bashku.
• Prindërit kanë detyrë t'i mbrojnë fëmijët e tyre nga trajtimi i pahijshëm, mizoria mendore dhe dhuna fizike. Prindërve nuk u lejohet të veprojnë dhunshëm ndaj fëmijëve të tyre.
• Në Islandë, çdo ndëshkim trupor i fëmijëve është i ndaluar me ligj — përfshirë nga prindërit dhe kujdestarët. Nëse vini nga një vend ku ndëshkimi trupor konsiderohet i pranueshëm, ju lutemi vini re se ai nuk lejohet në Islandë dhe mund të çojë në hetim nga autoritetet e mbrojtjes së fëmijëve. Është e rëndësishme të përdorni metoda prindërore që janë të sigurta, respektuese dhe në përputhje me ligjin islandez. Nëse keni nevojë për më shumë informacion ose mbështetje, ju lutemi kontaktoni shërbimet sociale në komunën tuaj.
• Prindërit kanë detyrë t'u sigurojnë fëmijëve të tyre strehim, veshmbathje, ushqim, pajisje shkollore dhe sende të tjera të nevojshme.
• Sipas ligjit islandez, gjymtimi gjenital femëror është rreptësisht i ndaluar, pavarësisht nëse kryhet në Islandë apo jashtë vendit. Dënimi që mbart mund të jetë deri në 16 vjet burg. Si tentativa për krim, ashtu edhe pjesëmarrja në një akt të tillë, janë gjithashtu të dënueshme. Ligji është i zbatueshëm për të gjithë qytetarët islandezë, si dhe për ata që banojnë në Islandë, në kohën e krimit.
• Fëmijët nuk mund të martohen në Islandë. Çdo certifikatë martese që tregon se njëri ose të dy personat në një martesë ishin nën moshën 18 vjeç në kohën e martesës nuk pranohet si e vlefshme në Islandë.
• Këtu mund të gjeni informacione rreth llojeve të ndryshme të dhunës, së bashku me udhëzime për prindërit, fëmijët e të cilëve përjetojnë ose shfaqin sjellje të dhunshme.

Këshilla për prindërit për të parandaluar dhunën tek të rinjtë

Dhuna ndaj fëmijëve | Lögreglan

Për më shumë informacion rreth të drejtave të fëmijëve në Islandë, shihni:

• https://www.barn.is/born-og-unglingar/rettindi-barna-og-unglinga/
• https://www.island.is/born

Parashkollor

• Parashkollori (kopshti) është faza e parë e sistemit shkollor në Islandë dhe është për fëmijë të moshës 6 vjeç e poshtë. Parashkollat ndjekin një program të veçantë (Udhëzuesi Kombëtar i Kurrikulës).
• Parashkollori nuk është i detyrueshëm në Islandë, por rreth 96% e fëmijëve të moshës 3-5 vjeç ndjekin parashkollorin.
• Stafi i parashkollorit është profesionistë të trajnuar për të mësuar, edukuar dhe kujdesur për fëmijët. Bëhet shumë përpjekje për t'i bërë ata të ndihen mirë dhe për të zhvilluar talentet e tyre në maksimum, sipas nevojave të secilit.
• Fëmijët në parashkollor mësojnë duke luajtur dhe duke krijuar gjëra. Këto aktivitete hedhin bazën për arsimimin e tyre në nivelin tjetër të shkollës. Fëmijët që kanë kaluar nëpër parashkollor janë më të përgatitur për të mësuar në shkollën fillore (të detyrueshme). Kjo është veçanërisht e vërtetë në rastin e fëmijëve që nuk rriten duke folur islandisht në shtëpi: ata e mësojnë atë në parashkollor.
• Aktivitetet parashkollore u japin fëmijëve, gjuha amtare e të cilëve nuk është islandishtja, një bazë të mirë në gjuhën islandeze. Në të njëjtën kohë, prindërit inkurajohen të mbështesin aftësitë dhe të nxënit e fëmijës në mënyra të ndryshme.
• Çerdhet përpiqen, për aq sa munden, të sigurojnë që informacioni i rëndësishëm të paraqitet në gjuhë të tjera për fëmijët dhe prindërit e tyre.
• Prindërit duhet t'i regjistrojnë fëmijët e tyre për vendet në parashkollor. Këtë e bëni në sistemet online (kompjuterike) të komunave (autoriteteve lokale; për shembull, Reykjavík, Kópavogur). Për këtë, duhet të keni një dokument identifikimi elektronik.
• Bashkitë subvencionojnë (paguajnë një pjesë të madhe të kostos së) institucioneve parashkollore, por institucionet parashkollore nuk janë plotësisht falas. Kostoja për çdo muaj ndryshon pak nga një vend në tjetrin. Prindërit që janë beqarë, ose që studiojnë ose që kanë më shumë se një fëmijë që ndjek institucionin parashkollor, paguajnë një tarifë më të vogël.
• Fëmijët në parashkollor luajnë jashtë shumicën e ditëve, kështu që është e rëndësishme që ata të kenë veshje të përshtatshme sipas motit (erë e ftohtë, borë, shi ose diell). http://morsmal.no/no/foreldre-norsk/2382-kle-barna-riktig-i-vinterkulda
• Prindërit qëndrojnë me fëmijët e tyre në parashkollë gjatë ditëve të para për t'i ndihmuar ata të mësohen me të. Atje, prindërve u jepet i gjithë informacioni më i rëndësishëm.
• Për më shumë informacion rreth institucioneve parashkollore në disa gjuhë, shihni faqen e internetit të Qytetit të Reykjavíkut: https://mml.reykjavik.is/2019/08/30/baeklingar-fyrir-foreldra-leikskolabarna-brouchures-for-parents/

Shkolla fillore ( grunnskóli; shkollë e detyrueshme, deri në moshën 16 vjeç)

• Sipas ligjit, të gjithë fëmijët në Islandë të moshës 6-16 vjeç duhet të shkojnë në shkollë.
• Të gjitha shkollat funksionojnë sipas Udhëzuesit Kombëtar të Kurrikulës për Shkollat e Detyrueshme, i cili përcaktohet nga Althingi (parlamenti). Të gjithë fëmijët kanë të drejtë të barabartë për të ndjekur shkollën dhe stafi përpiqet t'i bëjë ata të ndihen mirë në shkollë dhe të përparojnë me detyrat e tyre shkollore.
• Shkolla fillore në Islandë është falas.
• Vaktet shkollore janë falas.
• Të gjitha shkollat fillore ndjekin një program të veçantë për të ndihmuar fëmijët të përshtaten në shkollë nëse nuk flasin islandisht në shtëpi.
• Fëmijët, gjuha amtare e të cilëve nuk është islandishtja, kanë të drejtë të mësohet islandishtja si gjuhë e dytë. Prindërit e tyre inkurajohen gjithashtu t'i ndihmojnë ata të mësojnë gjuhët e tyre amtare në mënyra të ndryshme.
• Shkollat fillore përpiqen, për aq sa munden, të sigurojnë që informacioni që është i rëndësishëm për kontaktin midis mësuesve dhe prindërve të përkthehet.
• Prindërit duhet t'i regjistrojnë fëmijët e tyre për aktivitetet e shkollës fillore dhe jashtëshkollore. Këtë e bëni në sistemet online (kompjuterike) të komunave (autoriteteve lokale; për shembull, Reykjavík, Kópavogur). Për këtë, duhet të keni një dokument identifikimi elektronik.
• Shumica e fëmijëve shkojnë në shkollën fillore lokale në zonën e tyre. Ata grupohen në klasa sipas moshës, jo sipas aftësive.
• Prindërit kanë detyrë të njoftojnë shkollën nëse një fëmijë është i sëmurë ose duhet të mungojë në shkollë për arsye të tjera. Ju duhet t'u kërkoni drejtorit të shkollës, me shkrim, leje që fëmija juaj të mos ndjekë shkollën për çfarëdo arsye.
• https://mml.reykjavik.is/bruarsmidi/

Shkolla fillore, mjedise pas shkolle dhe qendra sociale

• Sportet dhe noti janë të detyrueshme për të gjithë fëmijët në shkollat fillore islandeze. Normalisht, djemtë dhe vajzat janë së bashku në këto mësime.
• Nxënësit (fëmijët) në shkollat fillore islandeze dalin jashtë dy herë në ditë për pushime të shkurtra, kështu që është e rëndësishme që ata të kenë rroba të përshtatshme për motin.
• Është e rëndësishme që fëmijët të sjellin me vete ushqime të shëndetshme në shkollë. Ëmbëlsirat nuk lejohen në shkollën fillore. Ata duhet të sjellin ujë për të pirë (jo lëng frutash). Në shumicën e shkollave, fëmijët mund të hanë vakte të ngrohta në kohën e drekës. Prindërit duhet të paguajnë një tarifë të vogël për këto vakte.
• Në shumë zona komunale, nxënësit mund të marrin ndihmë me detyrat e shtëpisë, qoftë në shkollë ose në bibliotekën lokale.
• Shumica e shkollave kanë ambiente pas shkolle ( frístundaheimili ) që ofrojnë aktivitete të organizuara të kohës së lirë për fëmijët e moshës 6-9 vjeç pas orarit të shkollës; për këtë duhet të paguani një tarifë të vogël. Fëmijët kanë mundësinë të flasin me njëri-tjetrin, të krijojnë miqësi dhe të mësojnë islandisht duke luajtur së bashku me të tjerët.
• Në shumicën e zonave, qoftë në shkolla ose afër tyre, ka qendra sociale ( félagsmiðstöðvar ) që ofrojnë aktivitete sociale për fëmijët e moshës 10-16 vjeç. Këto janë të dizajnuara për t'i përfshirë ata në ndërveprim pozitiv shoqëror. Disa qendra janë të hapura në fund të pasdites dhe në mbrëmje; të tjera gjatë pushimit të shkollës ose gjatë pushimit të drekës në shkollë.

Shkollat në Islandë – traditat dhe zakonet

Shkollat fillore kanë këshilla shkollore, këshilla nxënësish dhe shoqata prindërish për t'u kujdesur për interesat e nxënësve.

• Gjatë vitit zhvillohen disa ngjarje të veçanta: festa dhe udhëtime që organizohen nga shkolla, këshilli i nxënësve, përfaqësuesit e klasave ose shoqata e prindërve. Këto ngjarje reklamohen posaçërisht.
• Është e rëndësishme që ju dhe shkolla të komunikoni dhe të punoni së bashku. Do të takoheni me mësuesit dy herë në vit për të folur rreth fëmijëve tuaj dhe si po shkojnë ata në shkollë. Mund të ndiheni të lirë të kontaktoni shkollën më shpesh nëse dëshironi.
• Është e rëndësishme që ju (prindërit) të vini në festat e klasës me fëmijët tuaj për t'u kushtuar vëmendje dhe mbështetje, për ta parë fëmijën tuaj në mjedisin shkollor, për të parë se çfarë ndodh në shkollë dhe për të takuar shokët e klasës së fëmijëve tuaj dhe prindërit e tyre.
• Është e zakonshme që prindërit e fëmijëve që luajnë së bashku të kenë shumë kontakt me njëri-tjetrin.
• Festat e ditëlindjeve janë ngjarje të rëndësishme shoqërore për fëmijët në Islandë. Fëmijët që i festojnë ditëlindjet afër njëra-tjetrës shpesh ndajnë një festë në mënyrë që të jenë në gjendje të ftojnë më shumë mysafirë. Ndonjëherë ata ftojnë vetëm vajza, ose vetëm djem, ose të gjithë klasën, dhe është e rëndësishme të mos lihet askush jashtë. Prindërit shpesh bien dakord se sa duhet të kushtojnë dhuratat.
• Fëmijët në shkollat fillore zakonisht nuk veshin uniforma shkollore.

Sporte, arte dhe aktivitete të kohës së lirë

Konsiderohet e rëndësishme që fëmijët të marrin pjesë në aktivitete të kohës së lirë (jashtë orarit shkollor): sporte, arte dhe lojëra. Këto aktivitete luajnë një rol të vlefshëm në masat parandaluese. Ju inkurajoheni të mbështesni dhe ndihmoni fëmijët tuaj që të marrin pjesë aktive me fëmijë të tjerë në këto aktivitete të organizuara. Është e rëndësishme të mësoni rreth aktiviteteve që ofrohen në zonën tuaj. Nëse gjeni aktivitetin e duhur për fëmijët tuaj, kjo do t'i ndihmojë ata të krijojnë miqësi dhe do t'u japë atyre një shans për t'u mësuar të flasin islandisht. Shumica e komunave japin grante (pagesa monetare) për t'u mundësuar fëmijëve të ndjekin aktivitete të kohës së lirë.

• Qëllimi kryesor i granteve është t'u mundësojë të gjithë fëmijëve dhe të rinjve (të moshës 6-18 vjeç) të marrin pjesë në aktivitete pozitive pas shkolle, pavarësisht nga lloji i familjeve nga vijnë dhe nëse prindërit e tyre janë të pasur apo të varfër.
• Grantet nuk janë të njëjta në të gjitha komunat (qytetet), por janë 35,000 – 50,000 ISK në vit për fëmijë.
• Grantet paguhen elektronikisht (në internet), direkt te klubi sportiv ose i kohës së lirë i përfshirë.
• Në shumicën e komunave, ju duhet të regjistroheni në sistemin lokal online (p.sh. Rafræn Reykjavík , Mitt Reykjanes ose Mínar síður në Hafnarfjörður) që të jeni në gjendje t'i regjistroni fëmijët tuaj për shkollë, parashkollor, aktivitete të kohës së lirë, etj. Për këtë, do t'ju duhet një ID elektronike ( rafrrikikils ) .

Shkolla e mesme e lartë ( framhaldsskóli )

• Shkolla e mesme e lartë i përgatit nxënësit për të shkuar në punë ose për të vazhduar studimet e mëtejshme.
• Shkolla e mesme e lartë nuk është e detyrueshme, por ata që kanë përfunduar shkollën fillore (të detyrueshme) dhe kanë kaluar provimin e shkollës fillore ose ekuivalentin e saj, ose kanë mbushur 16 vjeç, mund të fillojnë shkollën e mesme të lartë.
• Për më shumë informacion, shihni: https://www.island.is/framhaldsskolar

Rregullat për fëmijët jashtë

Ligji në Islandë përcakton se sa gjatë mund të qëndrojnë fëmijët e moshës 0-16 vjeç jashtë në mbrëmje pa mbikëqyrjen e të rriturve. Këto rregulla kanë për qëllim të sigurojnë që fëmijët të rriten në një mjedis të sigurt dhe të shëndetshëm me gjumë të mjaftueshëm.

Orari i aktiviteteve në natyrë për fëmijët Gjatë periudhës shkollore (Nga 1 shtatori deri më 1 maj)

Fëmijët, 12 vjeç ose më të vegjël, nuk mund të dalin jashtë shtëpisë së tyre pas orës 20:00.

Fëmijët, 13 deri në 16 vjeç, nuk mund të dalin jashtë shtëpisë së tyre pas orës 22:00. Gjatë verës (nga 1 maji deri më 1 shtator)

Fëmijët, 12 vjeç ose më të vegjël, nuk mund të dalin jashtë shtëpisë së tyre pas orës 22:00.

Fëmijët, 13 deri në 16 vjeç, nuk mund të dalin jashtë shtëpisë së tyre pas orës 24:00.

www.samanhopurinn.is

Prindërit dhe kujdestarët kanë të drejta absolute për të reduktuar këto orë në natyrë. Këto rregulla janë në përputhje me ligjet islandeze për Mbrojtjen e Fëmijëve dhe ndalojnë fëmijët të qëndrojnë në vende publike pas orarit të përcaktuar pa mbikëqyrjen e të rriturve. Këto rregulla mund të përjashtohen nëse fëmijët 13 deri në 16 vjeç janë duke u kthyer në shtëpi nga një aktivitet zyrtar shkollor, sportiv ose i një qendre rinore. Vlen viti i lindjes së fëmijës dhe jo ditëlindja e tij.

Akti i Prosperitetit (Farsæld barna)

Në Islandë, është miratuar një ligj i ri për të mbështetur mirëqenien e fëmijëve. Ai quhet Akti mbi Shërbimet e Integruara në Interes të Prosperitetit të Fëmijëve — i njohur edhe si Akti i Prosperitetit.

Ky ligj siguron që fëmijët dhe familjet të mos humbasin midis sistemeve të ndryshme ose të mos u duhet të përdorin shërbimet vetë. Çdo fëmijë ka të drejtë të marrë ndihmën që i nevojitet, kur i nevojitet.

Gjetja e mbështetjes së duhur nganjëherë mund të jetë e vështirë, dhe ky ligj synon ta bëjë më të lehtë duke siguruar që shërbimet e duhura të ofrohen, në kohën e duhur, nga profesionistët e duhur. Fëmijët dhe prindërit mund të kërkojnë shërbime të integruara në të gjitha nivelet e shkollës, përmes shërbimeve sociale ose në klinikat shëndetësore.

Mund të mësoni më shumë rreth Aktit të Prosperitetit këtu: https://www.farsaeldbarna.is/en/home .

Mbështetje për Fëmijët nga Shërbimet Sociale Bashkiake

• Këshilltarët edukativë, psikologët dhe terapistët e të folurit në Shërbimin Shkollor Komunal ofrojnë këshilla dhe mbështetje për prindërit e fëmijëve në parashkollor dhe në shkollën e detyrueshme.
• Prindërit dhe fëmijët mund të marrin udhëzime dhe ndihmë në përballimin e situatave të vështira, të tilla si vështirësitë financiare, sfidat prindërore ose izolimi social në Shërbimet Sociale lokale.
• Ju mund të aplikoni pranë Shërbimeve Sociale për ndihmë financiare për të mbuluar kostot, të tilla si tarifat e parashkollores, programet pas shkolle, kampet verore ose aktivitetet sportive dhe të kohës së lirë.
  Ju lutemi vini re se shuma e mbështetjes në dispozicion mund të ndryshojë në varësi të komunës suaj.
• Shënim: Çdo aplikim shqyrtohet individualisht dhe çdo komunë ka rregullat e veta për dhënien e mbështetjes financiare.

Shërbimet e Mbrojtjes së Fëmijëve në Islandë

• Bashkitë në Islandë janë përgjegjëse për mbrojtjen e fëmijëve dhe duhet të ndjekin ligjet kombëtare për mbrojtjen e fëmijëve.
• Shërbimet e mbrojtjes së fëmijëve janë të disponueshme në të gjitha komunat. Roli i tyre është të mbështesin fëmijët dhe prindërit që përballen me sfida serioze dhe të sigurojnë sigurinë dhe mirëqenien e fëmijës.
• Punonjësit e mbrojtjes së fëmijëve janë profesionistë të trajnuar posaçërisht, shpesh me përvojë në punë sociale, psikologji ose arsim.
• Nëse është e nevojshme, ata mund të marrin mbështetje dhe udhëzime shtesë nga Agjencia Kombëtare për Fëmijët dhe Familjet (Barna- og fjölskyldustofa), veçanërisht në raste komplekse.

Në disa situata, këshillat lokale të distriktit kanë autoritetin për të marrë vendime zyrtare në çështjet e mbrojtjes së fëmijëve.

Detyrimi për të raportuar

Çdokush ka detyrim ligjor të kontaktojë shërbimet e mbrojtjes së fëmijëve nëse dyshon se një fëmijë:

• jeton në kushte të papranueshme,
• është subjekt i dhunës ose trajtimit poshtërues, ose
• është në rrezik serioz për shëndetin ose zhvillimin e tij.

Ky detyrim zbatohet gjithashtu nëse ka arsye për të besuar se shëndeti, jeta ose zhvillimi i një fëmije të palindur mund të jetë seriozisht në rrezik për shkak të stilit të jetës, sjelljes ose rrethanave të prindërve në pritje - ose për ndonjë arsye tjetër që mund të shqetësojë shërbimet e mbrojtjes së fëmijëve.

Shërbimet e mbrojtjes së fëmijëve në Islandë përqendrohen kryesisht në mbështetjen dhe bashkëpunimin me familjet. Kjo do të thotë, për shembull, që një fëmijë nuk largohet nga prindërit e tij, përveç nëse të gjitha përpjekjet e tjera për të forcuar familjen dhe për të përmirësuar prindërimin kanë rezultuar të pasuksesshme.

Sipas Konventës së OKB-së për të Drejtat e Fëmijëve, një fëmijë nuk duhet të ndahet nga prindërit e tij, përveç nëse është e nevojshme për mirëqenien e fëmijës dhe në interesin e tij më të mirë.

Ndihma për fëmijë

• Ndihma për fëmijë është një pagesë monetare nga autoritetet tatimore për prindërit (ose prindërit beqarë/të divorcuar) për fëmijët e regjistruar si bashkëjetues me ta.
• Ndihma për fëmijë lidhet me të ardhurat. Kjo do të thotë që nëse keni paga të ulëta, do të merrni pagesa më të larta ndihme; nëse fitoni më shumë para, shuma e ndihmës do të jetë më e vogël.
• Ndihma për fëmijë paguhet 4 herë në vit, ju lutemi kontrolloni lidhjen

Përfitimet e fëmijëve | Skatturinn – skattar og gjöld

• Pasi një fëmijë lind ose zhvendoset në shtëpinë e tij të ligjshme (lögheimili) në Islandë, mund të kalojë një kohë e caktuar para se prindërit e tij të marrin ndihmën për fëmijë. Mund të kontrolloni me zyrën e shërbimeve sociale në vendin tuaj të origjinës.
• Refugjatët mund të aplikojnë për pagesa shtesë nga Shërbimet Sociale për të mbuluar shumën e plotë. Duhet të mbani mend se të gjitha aplikimet shqyrtohen veçmas dhe çdo komunë ka rregullat e veta që duhen ndjekur kur bëhen pagesat e përfitimeve.

Administrata e Sigurimeve Shoqërore (TR) – Mbështetje Financiare për Fëmijët

Mbështetja për fëmijët (meðlag) është një pagesë mujore që njëri prind i bën tjetrit kur ata nuk jetojnë së bashku (p.sh. pas ndarjes ose divorcit). Fëmija regjistrohet si person që jeton me njërin prind dhe prindi tjetër paguan. Këto pagesa i përkasin ligjërisht fëmijës dhe duhet të përdoren për kujdesin e tij.
Ju mund të kërkoni që Administrata e Sigurimeve Shoqërore (Tryggingastofnun ríkisins, TR) të mbledhë dhe transferojë pagesat tek ju. Kur aplikoni për mbështetje financiare për fëmijët, duhet të paraqisni certifikatën e lindjes së fëmijës.

Pensioni i fëmijëve (barnalífeyrir) është një pagesë mujore nga TR nëse njëri prej prindërve të fëmijës ka vdekur ose po merr pension pleqërie, pagesë invaliditeti ose pension rehabilitimi. Duhet të dorëzohet një certifikatë ose raport nga Agjencia e OKB-së për Refugjatët (UNHCR) ose Agjencia e Imigracionit për të konfirmuar situatën e prindit.

Ndihma për nënën ose babain është një pagesë mujore nga TR për prindërit beqarë me dy ose më shumë fëmijë që banojnë ligjërisht me ta.

Aplikimet për përfitime që lidhen me fëmijët tani janë të disponueshme në Island.is

Tani mund të aplikoni për përfitime të lidhura me fëmijët direkt përmes Island.is për përfitime të ndryshme të lidhura me fëmijët, të tilla si:

• Pensioni i fëmijëve

https://island.is/en/application-for-child-pension

• Përfitimet në rast vdekjeje në rast të humbjes së bashkëshortit/bashkëshortes

https://island.is/en/benefit-after-the-death-of-a-partner

• Grantet e arsimit

https://island.is/en/parents-contribution-for-education-or-vocational-training

• Mbështetje për fëmijë

https://island.is/en/child-support/request-for-a-ruling-on-child-support

• Ndihmë për kujdesin ndaj fëmijëve për fëmijë me sëmundje kronike ose me aftësi të kufizuara

https://island.is/en/care-allowance

• Ndihmë prindërore për fëmijë me aftësi të kufizuara kronike ose të shumëfishta

https://island.is/en/parental-allowance-with-children-with-chronic-or-severe-illness

• Shtesë për shtëpinë për ata që marrin pension ose pagesë dhe jetojnë vetëm

https://island.is/heimilisuppbot

Informacion i dobishëm

Umboðsmaður barna (Avokati i Popullit për Fëmijë) punon për të siguruar që të drejtat dhe interesat e fëmijëve të respektohen. Kushdo mund të aplikojë te Avokati i Popullit për Fëmijë dhe pyetjet nga vetë fëmijët kanë gjithmonë përparësi.

Tel.: 522-8999

Linja telefonike për fëmijë – pa pagesë: 800-5999

Email: ub@barn.is

Ráðgjafa og greiningastöð (Qendra e Konsultimit dhe Analizës) Roli i Qendrës së Këshillimit dhe Diagnostikimit është të sigurojë që fëmijët me aftësi të kufizuara të rënda zhvillimore që mund të çojnë në aftësi të kufizuara më vonë në jetë të marrin diagnozë, këshillim dhe burime të tjera që përmirësojnë cilësinë e jetës së tyre.

Tel: 510-8400

Email: rgr@rgr.is

Landssamtökin Þroskahjálp Throskahjalp përqendrohet në të qenit proaktiv në konsultim, avokim dhe monitorim të të drejtave të personave me aftësi të kufizuara.

Tel: 588-9390

Email: throskahjalp@throskahjalp.is

Barna og fjölskyldustofa (Agjencia Kombëtare për Fëmijët dhe Familjet) Agjencia merret me çështjet e mbrojtjes së fëmijëve në të gjithë vendin. Roli i saj është të ofrojë dhe mbështesë shërbime bazuar në njohuritë dhe praktikat më të mira në çdo kohë të caktuar. Qendra e fëmijëve Barnahus është pjesë e agjencisë dhe roli i tyre është të trajtojnë rastet e fëmijëve të dyshuar për sulme ose abuzime seksuale. Shërbimet Mbrojtëse të Fëmijëve janë përgjegjëse për trajtimin e rasteve të tilla dhe gjithashtu mund të kërkojnë shërbime nga Barnahus në rast dyshimi për forma të tjera të dhunës ndaj fëmijëve. Qendra e Fëmijëve Barnahus gjithashtu ofron edukim mbi abuzimin seksual, ndër të tjera, për palët që punojnë me fëmijë.

Tel: 530-2600

Email: bofs@bofs.is

Við og börnin okkar – Fëmijët tanë dhe ne – Informacion për familjet në Islandë (në islandisht dhe anglisht).

Sjúkratryggingar Íslands (SÍ; Sigurimi Shëndetësor Islandez)

• Si refugjat, ju keni të njëjtën të drejtë për shërbime shëndetësore dhe sigurime nga SÍ si qytetarët vendas në Islandë.
• Nëse sapo ju është dhënë mbrojtje ndërkombëtare ose leje qëndrimi në Islandë për arsye humanitare, nuk keni pse të përmbushni kushtin për të jetuar këtu për 6 muaj para se të kualifikoheni për sigurim shëndetësor. (Me fjalë të tjera, ju mbuloheni menjëherë nga sigurimi shëndetësor.)
• SÍ paguan një pjesë të kostos së trajtimit mjekësor dhe të ilaçeve me recetë që plotësojnë kërkesa të caktuara.
• UTL i dërgon informacion SÍ në mënyrë që ju të regjistroheni në sistemin e sigurimeve shëndetësore.
• Nëse jetoni jashtë zonës metropolitane, mund të aplikoni për grante (para) për të mbuluar një pjesë të kostos së udhëtimit ose akomodimit (një vend për të qëndruar) për dy udhëtime çdo vit për trajtim mjekësor, ose më shumë nëse duhet të bëni udhëtime të përsëritura. Duhet të aplikoni paraprakisht (para udhëtimit) për këto grante, përveç rasteve të urgjencës. Për më shumë informacion, shihni:

https://island.is/greidsluthatttaka-ferdakostnadur-innanlands

https://island.is/gistinattathjonusta-sjukrahotel

Réttindagátt Sjúkratrygginga Íslands ("dritarja e të drejtave" të SÍ)

Réttindagátt është një portal informacioni online, një lloj 'faqesh të mia' që ju tregon sigurimin që ju takon (keni të drejtë). Atje mund të regjistroheni te një mjek dhe dentist dhe të dërgoni të gjitha dokumentet që ju nevojiten në një mënyrë të sigurt. Mund të gjeni sa vijon:

• Informacion rreth sistemit të bashkëpagesës së SÍ, i cili siguron që individët të mos paguajnë më shumë se një shumë maksimale të caktuar çdo muaj për shërbimet shëndetësore. Ju mund të rishikoni statusin tuaj të pagesës në seksionin Shëndetësi në Réttindagátt 'faqet e mia'.
• Nëse keni të drejtë që SÍ të paguajë më shumë për koston e trajtimit mjekësor, ilaçeve dhe shërbimeve të tjera të kujdesit shëndetësor.
• Informacione të mëtejshme mbi Réttindagátt SÍ: https://rg.sjukra.is/Account/Login.aspx

Shërbimet shëndetësore

Shërbimet shëndetësore të Islandës janë të ndara në disa pjesë dhe nivele.

• Qendrat lokale shëndetësore (heilsugæslustöðvar, heilsugæslan). Këto ofrojnë shërbime të përgjithshme mjekësore (shërbime mjekësore), infermieri (përfshirë kujdesin në shtëpi) dhe kujdes tjetër shëndetësor. Ato merren me aksidente të lehta dhe sëmundje të papritura, kujdesin për maternitetin dhe kujdesin për foshnjat dhe fëmijët (vaksinimet). Ato janë pjesa më e rëndësishme e shërbimeve të kujdesit shëndetësor përveç spitaleve.
• Spitalet (spítalar, sjúkrahús) ofrojnë shërbime për njerëzit që kanë nevojë t'i nënshtrohen një trajtimi më të specializuar dhe të kujdesen nga infermierët dhe mjekët, ose duke zënë shtretër si pacientë të shtruar ose duke ndjekur departamentet ambulatore. Spitalet kanë gjithashtu departamente urgjence që trajtojnë njerëz me lëndime ose raste urgjence, si dhe reparte për fëmijë.
• Shërbimet e specialistëve (sérfræðingsþjónusta). Këto ofrohen kryesisht në praktika private, ose nga specialistë individualë ose nga ekipe që punojnë së bashku.

Sipas Aktit të të Drejtave të Pacientëve, nëse nuk e kuptoni islandishten, keni të drejtë të keni një përkthyes (dikush që mund të flasë gjuhën tuaj) për t'ju shpjeguar informacion në lidhje me shëndetin tuaj dhe trajtimin mjekësor që do të merrni, etj. Duhet të kërkoni një përkthyes kur të rezervoni takimin tuaj me një mjek në një qendër shëndetësore ose spital.

Heilsugæsla (qendra lokale shëndetësore)

• Mund të regjistroheni në çdo qendër shëndetësore. Shkoni në qendrën shëndetësore (heilsugæslustöð) në zonën tuaj, me dokumentin tuaj të identifikimit ose regjistrohuni online në https://island.is/skraning-og-breyting-a-heilsugaeslu
• Qendra shëndetësore (heilsugæslan) është vendi i parë ku duhet të shkoni për shërbime mjekësore. Mund të telefononi për këshilla nga një infermiere; për të folur me një mjek, së pari duhet të caktoni një takim (të caktoni një kohë për një takim). Nëse keni nevojë për një përkthyes (dikush që flet gjuhën tuaj), duhet ta thoni këtë kur të caktoni takimin.
• Nëse fëmijët tuaj kanë nevojë për trajtim të specializuar, është e rëndësishme të filloni duke shkuar në qendrën shëndetësore (heilsugæsla) dhe duke marrë fillimisht një referim (një kërkesë). Kjo do të ulë koston e vizitës te specialisti.
• Mund të telefononi në numrin 1700 për një konsultë telefonike. Atje mund të flisni me një infermiere nëse nuk jeni të sigurt se me kë të flisni ose për të marrë të gjitha llojet e informacionit në lidhje me problemet shëndetësore. Ata gjithashtu mund të rezervojnë një takim për ju në qendrën shëndetësore nëse është e nevojshme. Telefononi në numrin 1700 gjatë gjithë ditës dhe biseda online është e hapur nga ora 8:00 deri në 22:00 çdo ditë të javës.

Psikologë dhe fizioterapistë

Psikologët dhe fizioterapistët zakonisht kanë praktikat e tyre private.

• Nëse një mjek shkruan një referim (kërkesë) që ju të merrni trajtim nga një fizioterapist, SÍ do të paguajë 90% të kostos totale.
• SÍ nuk ndan koston e vizitës te një psikolog privat. Megjithatë, mund të aplikoni në sindikatën tuaj (stéttarfélag) ose në shërbimet sociale lokale (félagsþjónusta) për ndihmë financiare. Qendrat shëndetësore (heilsugæslan) ofrojnë disa shërbime psikologësh. Ju duhet të merrni një referim (kërkesë; tilvísun) nga një mjek në qendër.

Heilsuvera

• Heilsuvera https://www.heilsuvera.is/ është një faqe interneti me informacion rreth problemeve shëndetësore.
• Në pjesën 'Faqet e mia' (mínar síður) të Heilsuvera mund të kontaktoni stafin e shërbimeve shëndetësore dhe të gjeni informacione rreth të dhënave tuaja mjekësore, recetave, etj.
• Mund të përdorni Heilsuvera-n për të rezervuar takime me mjekun, për të mësuar rezultatet e analizave, për të kërkuar rinovimin e recetave (për ilaçe) etj.
• Duhet të jeni regjistruar për identifikim elektronik (rafræn skiríki) për të hapur minar síður në

Institucionet e kujdesit shëndetësor jashtë zonës metropolitane (kryeqytetit)

Kujdesi shëndetësor në vende më të vogla jashtë zonës metropolitane ofrohet nga institucionet rajonale të kujdesit shëndetësor. Këto janë

Vesturland (Islanda Perëndimore)

https://www.hve.is/

Vestfirðir (Fjordet Perëndimore)

http://hvest.is/

Norðurland (Islanda e Veriut)

https://www.hsn.is/is

Austurland (Islanda Lindore)

https://www.hsa.is/

Suðurland (Islanda Jugore)

https://www.hsu.is/

Suðurnes

https://www.hss.is /

Farmaci (farmaci, dyqane medicinale; apotek) jashtë zonës metropolitane:

https://info.lifdununa.is/apotek-a-landsbyggdinni/

Shërbimi shëndetësor metropolitane (Heilsugæsla á höfuðborgarsvæðinu)

• Shërbimi shëndetësor metropolitan operon 15 qendra shëndetësore në Reykjavík, Seltjarnarnes, Mosfellsumdæmi, Kópavogur, Garðabær dhe Hafnarfjörður.
• Për një përmbledhje të këtyre qendrave shëndetësore dhe një hartë që tregon se ku ndodhen, shihni: https://www.heilsugaeslan.is/heilsugaeslustodvar/

Shërbimet e specializuara (Sérfræðiþjónusta)

• Specialistët punojnë si në institucionet e kujdesit shëndetësor ashtu edhe në praktikën private. Në disa raste, ju nevojitet një referim (kërkesë; tilvísun) nga mjeku juaj i zakonshëm për të shkuar tek ata; në raste të tjera (për shembull, gjinekologë - specialistë që trajtojnë gratë) thjesht mund t'i telefononi dhe të caktoni një takim.
• Kushton më shumë të shkosh te një specialist sesa te një mjek i zakonshëm në një qendër shëndetësore (heilsugæsla), kështu që është më mirë të fillosh në qendrën shëndetësore.

Trajtim dentar

• SÍ ndan koston e trajtimit dentar për fëmijët. Ju duhet të paguani një tarifë vjetore prej 3,500 ISK te dentisti për secilin fëmijë, por përveç kësaj, trajtimi dentar i fëmijëve tuaj është falas.
• Duhet t’i çoni fëmijët tuaj te dentisti për kontroll çdo vit për të parandaluar prishjen e dhëmbëve. Mos prisni derisa fëmija të ankohet për dhimbje dhëmbi.
• SÍ ndan koston e trajtimit dentar për qytetarët e moshuar (mbi moshën 67 vjeç), personat me vlerësime të aftësisë së kufizuar dhe përfituesit e pensioneve të rehabilitimit nga Administrata e Sigurimeve Shoqërore (TR). Ajo paguan 75% të kostos së trajtimit dentar.
• SÍ nuk paguan asgjë për koston e trajtimit dentar për të rriturit (të moshës 18-66 vjeç). Ju mund të aplikoni në sindikatën tuaj (stéttarfélag) për një grant që do t'ju ndihmojë të përballoni këto kosto.
• Si refugjat, nëse nuk kualifikoheni për një grant nga sindikata juaj (stéttarfélag), mund të aplikoni pranë shërbimeve sociale (félagsþjónustan) për një grant për të paguar një pjesë të kostove të trajtimit tuaj dentar.

Shërbime mjekësore jashtë orarit të zakonshëm të zyrës

• Nëse keni nevojë urgjente për shërbimet e një mjeku ose infermieri jashtë orarit të hapjes së qendrave shëndetësore, duhet të telefononi Læknavaktin (shërbimin mjekësor pas orarit të punës) në numrin 1700.
• Mjekët në klinikat lokale shëndetësore në institucionet e kujdesit shëndetësor jashtë zonës metropolitane do t'u përgjigjen thirrjeve në mbrëmje ose në fundjavë, por nëse mundeni, atëherë është më mirë t'i takoni gjatë ditës ose të përdorni shërbimin telefonik, tel. 1700 për këshilla, sepse pajisjet gjatë orëve të ditës janë më të mira.
• Læknavaktin për zonën metropolitane është në katin e dytë të qendrës tregtare Austurver në adresën Háaleitisbraut 68, 108 Reykjavík, tel. 1700, http://laeknavaktin.is / Është i hapur nga ora 17:00-22:00 gjatë ditëve të javës dhe nga ora 9:00-22:00 gjatë fundjavave.
• Pediatërit (mjekët e fëmijëve) ofrojnë një shërbim në mbrëmje dhe fundjavë në https://barnalaeknardomus.is/ Mund të rezervoni takime nga ora 8:00 gjatë ditëve të javës dhe nga ora 10:30 gjatë fundjavave. Domus Medica është në Urðarhvarf 8, 203 Kópavogur, tel. 563-1010.
• Për raste urgjente (aksidente dhe sëmundje të papritura serioze) telefononi në 112.

Bráðamóttaka (Emergjenca): Çfarë të bëni, ku të shkoni

• Në raste urgjence, kur ka një kërcënim serioz për shëndetin, jetën ose pronën, telefononi Linjën e Emergjencës, 112. Për më shumë informacion rreth Linjës së Emergjencës, shihni: https://www.112.is/
• Jashtë zonës metropolitane, në spitalet rajonale në çdo pjesë të vendit ka departamente të urgjencës dhe aksidenteve. Është e rëndësishme të dini se ku ndodhen këto dhe ku të shkoni në rast urgjence.
• Kushton shumë më tepër të përdorësh shërbimet e urgjencës sesa të shkosh te mjeku në një qendër shëndetësore gjatë ditës. Gjithashtu, mos harroni se duhet të paguani për shërbimet e ambulancës. Për këtë arsye, rekomandohet të përdorni shërbimet e urgjencës vetëm në raste urgjence të vërteta.

Bráðamóttaka (Aksident dhe Emergjencë, A&E) në Landspítali

• Klinika e Urgjencës në Fossvogur Pritja e urgjencës në Landspítali në Fossvogur është e hapur 24 orë në ditë, 7 ditë në javë, gjatë gjithë vitit. Mund të shkoni atje për trajtim për sëmundje të papritura serioze ose lëndime nga aksidentet që nuk mund të presin për procedurën në qendrat shëndetësore ose në shërbimin pas orarit të punës të Læknavaktin. Tel.: 543-2000.
• Bráðamóttaka barna Për fëmijët, pritja e urgjencës e Spitalit të Fëmijëve (Barnaspítala Hringsins) në Hringbraut është e hapur 24 orë në ditë. Kjo është për fëmijë dhe të rinj deri në moshën 18 vjeç. Tel.: 543-1000. Shënim: në raste lëndimi, fëmijët duhet të shkojnë në departamentin e urgjencës në Landspítali në Fossvogur.
• Klinika e urgjencës Pritja e urgjencës e Repartit Psikiatrik të Landspítali (për çrregullime mendore) është në katin përdhes të Departamentit Psikiatrik në Hringbraut. Tel.: 543-4050. Mund të shkoni atje pa caktuar një takim për trajtim urgjent për probleme psikiatrike.

E hapur: 12:00–19:00 nga e hëna në të premte dhe 13:00-17:00 gjatë fundjavave dhe festave zyrtare. Në raste urgjence jashtë këtyre orareve, mund të shkoni në recepsionin e urgjencës (bráðamóttaka) në Fossvogur.

• Për informacion në lidhje me njësitë e tjera të pritjes së urgjencës të Landspítali, shihni këtu .

Linja e Urgjencës ( Neyðarlínan ) 112

• Numri i telefonit në raste urgjence është 112. Ju përdorni të njëjtin numër në raste urgjence për të kontaktuar policinë, zjarrfikësit, një ambulancë, ekipet e kërkim-shpëtimit, mbrojtjen civile, komitetet e mirëqenies së fëmijëve dhe Rojën Bregdetare.
• Neyðarlínan do të përpiqet të sigurojë një përkthyes që flet gjuhën tuaj nëse kjo konsiderohet urgjentisht e nevojshme. Ju duhet të praktikoni të thoni gjuhën që flisni, në islandisht ose anglisht (për shembull, 'Ég tala arabísku'; 'Unë flas arabisht') në mënyrë që të gjendet përkthyesi i duhur.
• Nëse telefononi duke përdorur një telefon celular me një kartë SIM islandeze, Neyðarlínan do të jetë në gjendje të gjejë vendndodhjen tuaj, por jo katin ose dhomën ku ndodheni brenda një ndërtese. Duhet të ushtroheni duke thënë adresën tuaj dhe duke dhënë detaje se ku jetoni.
• Të gjithë, përfshirë fëmijët, duhet të dinë si të telefonojnë në numrin 112.
• Njerëzit në Islandë mund t'i besojnë policisë. Nuk ka arsye të kesh frikë t'i kërkosh ndihmë policisë kur ke nevojë për të.
• Për më shumë informacion shihni: 112.is

Siguria nga zjarri

• Detektorët e tymit ( reykskynjarar ) janë të lirë dhe mund t'ju shpëtojnë jetën. Duhet të ketë detektorë tymi në çdo shtëpi.
• Në detektorët e tymit ka një dritë të vogël që ndizet rregullisht. Duhet ta bëjë këtë: kjo tregon që bateria ka energji dhe detektori po funksionon siç duhet.
• Kur bateria në një detektor tymi humbet energjinë, detektori do të fillojë të bëjë "tinguj të ulët" (tinguj të lartë dhe të shkurtër çdo disa minuta). Kjo do të thotë që duhet ta zëvendësoni baterinë dhe ta konfiguroni përsëri.
• Mund të blini detektorë tymi me bateri që zgjasin deri në 10 vjet.
• Mund të blini detektorë tymi në dyqanet e pajisjeve elektrike, të pajisjeve, në dyqanet e pajisjeve të sigurisë, në dyqanet e pajisjeve elektrike dhe në internet.
• Mos përdorni ujë për të shuar zjarret në një sobë elektrike. Duhet të përdorni një batanije kundër zjarrit dhe ta shpërndani mbi zjarr. Është më mirë të mbani një batanije kundër zjarrit në murin e kuzhinës suaj, por jo shumë afër sobës.

Siguria në trafik

• Sipas ligjit, të gjithë ata që udhëtojnë në një makinë pasagjerësh duhet të mbajnë rrip sigurimi ose pajisje të tjera sigurie.
• Fëmijët nën 36 kg (ose më pak se 135 cm të gjatë) duhet të përdorin pajisje speciale sigurie për makinën dhe të ulen në një karrige makine ose në një jastëk makine me shpinë, me rripin e sigurimit të lidhur. Sigurohuni që të përdorni pajisje sigurie që i përshtaten madhësisë dhe peshës së fëmijës, dhe që karriget për foshnjat (nën 1 vjeç) të jenë të kthyera në drejtimin e duhur.
• Jetëgjatësia e shumicës së sediljeve të makinave për fëmijë është 10 vjet, por sediljet e makinave për foshnje zakonisht zgjasin vetëm 5 vjet. Viti i prodhimit të karriges deklarohet në pjesën e poshtme të karriges ose në faqen e internetit të prodhuesit. Nëse blihet ose merret hua një sedilje makine e përdorur, është e rëndësishme të kontrolloni nëse sedilja është dëmtuar ose ka dhëmbëza.
• Fëmijët nën 150 cm të gjatë nuk mund të ulen në sediljen e përparme përballë një jastëku ajri të aktivizuar.
• Fëmijët nën 16 vjeç duhet të përdorin helmeta sigurie kur ngasin biçikleta. Helmetat duhet të jenë të madhësisë së duhur dhe të rregulluara siç duhet.
• Rekomandohet që edhe të rriturit të përdorin helmeta sigurie. Ato ofrojnë mbrojtje të vlefshme dhe është e rëndësishme që të rriturit t'u japin fëmijëve të tyre një shembull të mirë.
• Çiklistët duhet të përdorin dritat dhe gomat me thumba gjatë dimrit.
• Pronarët e makinave duhet ose të përdorin goma për gjithë vitin ose të ndërrojnë ato me goma dimërore për drejtimin në dimër.

Dimrat islandezë

• Islanda shtrihet në një gjerësi gjeografike veriore. Kjo i jep asaj mbrëmje të ndritshme vere, por periudha të gjata errësire në dimër. Rreth solsticit të dimrit më 21 dhjetor, dielli është mbi horizont vetëm për disa orë.
• Në muajt e errët të dimrit është e rëndësishme të mbani reflektorë ( endurskinsmerki ) në rrobat tuaja kur ecni (kjo vlen veçanërisht për fëmijët). Gjithashtu mund të blini drita të vogla që fëmijët t'i kenë në çantat e shkollës, në mënyrë që të jenë të dukshme kur ecin për në shkollë ose kur kthehen nga shkolla.
• Moti në Islandë ndryshon shumë shpejt; dimrat janë të ftohtë. Është e rëndësishme të visheni siç duhet për të kaluar kohë jashtë dhe të jeni të përgatitur për erën e ftohtë, shiun ose borën.
• Një kapelë leshi, doreza (dorashka të thurura), një pulovër e ngrohtë, një xhaketë e jashtme rezistente ndaj erës me kapuç, çizme të ngrohta me taban të trashë dhe ndonjëherë taka akulli ( mannbroddar, thumba të ngjitura poshtë këpucëve) – këto janë gjërat që do t'ju duhen për t'u përballur me motin dimëror islandez, me erë, shi, borë dhe akull.
• Në ditët e ndritshme dhe të qeta të dimrit dhe pranverës, shpesh duket sikur moti është i mirë jashtë, por kur dilni jashtë e shihni se është shumë ftohtë. Kjo nganjëherë quhet gluggaveður ('moti në dritare') dhe është e rëndësishme të mos mashtroheni nga pamja e jashtme. Sigurohuni që ju dhe fëmijët tuaj të jeni veshur shumë mirë para se të dilni jashtë.

Vitamina D

• Për shkak të pak ditëve me diell që mund të presim në Islandë, Drejtoria e Shëndetësisë këshillon të gjithë të marrin suplemente të vitaminës D, qoftë në formë tabletash ose duke marrë vaj mëlçie merluci ( lýsi ). Shënim: tabletat e omega 3 dhe vajit të mëlçisë së peshkaqenit normalisht nuk përmbajnë vitaminë D, përveç nëse prodhuesi e përmend atë posaçërisht në përshkrimin e produktit.
• Konsumi i rekomanduar ditor i lysit është si më poshtë:

Foshnjat mbi 6 muaj: 1 lugë çaji

Fëmijët 6 vjeç e lart: 1 lugë gjelle

• Marrja e rekomanduar ditore e vitaminës D është si më poshtë:
  • 0 deri në 9 vjeç: 10 μg (400 AE) në ditë
  • 10 deri në 70 vjeç: 15 μg (600 AE) në ditë
  • 71 vjeç e lart: 20 μg (800 AE) në ditë

Alarme për motin (paralajmërime)

• Në faqen e saj të internetit, https://www.vedur.is/ , Zyra Meteorologjike Islandeze ( Veðurstofa Íslands ) publikon parashikime dhe paralajmërime rreth motit, tërmeteve, shpërthimeve vullkanike dhe ortekëve. Atje mund të shihni edhe nëse pritet të shkëlqejnë Dritat Veriore ( aurora borealis ).
• Administrata Kombëtare e Rrugëve ( Vegagerðin ) publikoi informacion mbi gjendjen e rrugëve në të gjithë Islandën. Mund të shkarkoni një aplikacion nga Vegagerðin, të hapni faqen e internetit http://www.vegagerdin.is/ ose të telefononi në numrin 1777 për informacion të përditësuar përpara se të niseni për një udhëtim në një pjesë tjetër të vendit.
• Prindërit e fëmijëve në parashkolla (kopshte) dhe shkolla të mesme (deri në moshën 16 vjeç) duhet të kontrollojnë me kujdes alarmet e motit dhe të ndjekin mesazhet nga shkollat. Kur Zyra Meteorologjike lëshon një Paralajmërim të Verdhë, ju duhet të vendosni nëse duhet t'i shoqëroni (të shkoni me) fëmijët tuaj për në shkollë ose nga aktivitetet pas shkolle. Ju lutemi mbani mend se aktivitetet pas shkolle mund të anulohen ose të mbarojnë herët për shkak të motit. Një Paralajmërim i Kuq do të thotë që askush nuk duhet të lëvizë përveç nëse është absolutisht e nevojshme; shkollat e zakonshme janë të mbyllura, por parashkollat dhe shkollat e mesme qëndrojnë të hapura me nivele minimale të stafit në mënyrë që njerëzit e përfshirë në punë thelbësore (shërbimet e emergjencës, policia, zjarrfikësit dhe ekipet e kërkim-shpëtimit) të mund t'i lënë fëmijët në kujdesin e tyre dhe të shkojnë në punë.

Tërmetet dhe shpërthimet vullkanike

• Islanda shtrihet në kufirin midis pllakave tektonike dhe është mbi një 'pikë të nxehtë'. Si rezultat, tërmetet (dridhjet) dhe shpërthimet vullkanike janë relativisht të zakonshme.
• Shumë dridhje të tokës zbulohen çdo ditë në shumë pjesë të Islandës, por shumica janë aq të vogla sa njerëzit nuk i vënë re. Ndërtesat në Islandë janë projektuar dhe ndërtuar për t'i bërë ballë dridhjeve të tokës, dhe shumica e tërmeteve më të mëdha ndodhin larg qendrave të populluara, kështu që është shumë e rrallë që ato të shkaktojnë dëme ose lëndime.
• Udhëzimet se si të përgjigjeni mund të gjenden këtu: https://www.almannavarnir.is/natturuva/jardskjalftar/vidbrogd-vid-jardskjalfta/
• Që nga viti 1902, në Islandë kanë ndodhur 46 shpërthime vullkanike. Shpërthimet më të njohura që shumë njerëz i kujtojnë ende ishin ato në Eyjafjallajökull në vitin 2010 dhe në ishujt Vestmannaeyjar në vitin 1973.
• Zyra Meteorologjike publikon një hartë studimi që tregon gjendjen aktuale të vullkaneve të njohura në Islandë , e cila përditësohet nga dita në ditë. Shpërthimet mund të rezultojnë në rrjedhje lave, shtuf dhe reshje hiri me toksina (kimikate helmuese) në hi, gaz helmues, rrufe, përmbytje akullnajore (kur vullkani është nën akull) dhe valë baticash (cunami). Shpërthimet nuk kanë shkaktuar shpesh viktima ose dëme materiale.
• Kur ndodhin shpërthime, mund të jetë e nevojshme të evakuohen njerëzit nga zonat e rrezikshme dhe të mbahen rrugët hapur. Kjo kërkon një reagim të shpejtë nga autoritetet e mbrojtjes civile. Në një rast të tillë, duhet të veproni me përgjegjësi dhe t'u bindeni udhëzimeve nga autoritetet e mbrojtjes civile.

Dhuna në familje

Dhuna është e paligjshme në Islandë, si në shtëpi ashtu edhe jashtë saj. Çdo dhunë në një shtëpi ku ka fëmijë llogaritet gjithashtu si dhunë ndaj fëmijëve.

Për këshilla në rastet e dhunës në familje, mund të kontaktoni:

• Shërbimet Sociale ( Félagsþjónustan ) në çdo zonë komunale.
• Bjarkarhlíð. https://www.bjarkarhlid.is/
• Strehimi i Grave ( Kvennaathvarf ) https://www.kvennaathvarf.is/

Nëse keni marrë mbrojtje ndërkombëtare nëpërmjet ribashkimit familjar, por jeni divorcuar nga bashkëshorti/bashkëshortja juaj për shkak të trajtimit të dhunshëm, Drejtoria e Imigracionit ( Útlendingastofnun , UTL) mund t'ju ndihmojë të bëni një aplikim të ri për leje qëndrimi.

Portali i Dhunës 112 www.112.is/ofbeldisgatt112 është një faqe interneti e operuar nga Linja e Emergjencës 112 e Islandës, ku mund të gjeni një gamë të gjerë burimesh edukative mbi forma të ndryshme të dhunës, studime rastesh dhe zgjidhje të mundshme.

Dhuna ndaj fëmijëve

Çdokush në Islandë ka detyrimin ligjor të njoftojë autoritetet e mbrojtjes së fëmijëve nëse ka arsye të besojë:

• që fëmijët jetojnë në kushte të pakënaqshme për rritjen dhe zhvillimin e tyre.
• që fëmijët janë të ekspozuar ndaj dhunës ose trajtimeve të tjera degraduese
• se shëndeti dhe zhvillimi i fëmijëve po rrezikohen seriozisht.

Gjithashtu, sipas ligjit, çdokush ka detyrimin t’u tregojë autoriteteve të mbrojtjes së fëmijëve nëse ka arsye për të dyshuar se jeta e një fëmije të palindur është në rrezik, p.sh. nëse nëna abuzon me alkoolin ose merr drogë ose nëse po i nënshtrohet trajtimit të dhunshëm.

Në faqen kryesore të Agjencisë Kombëtare për Fëmijët dhe Familjet (Barna- og fjölskyldustofa) ndodhet një listë e komiteteve të mirëqenies së fëmijëve: https://www.bvs.is/radgjof-og-upplysingar/listi-yfir-barnaverndarnefndir/

Gjithashtu mund të kontaktoni një punonjës social në qendrën lokale të Shërbimeve Sociale ( félagsþjónusta) .

Pritje emergjente për viktimat e dhunës seksuale ( Neyðarmóttaka fyrir þolendur kynferðisofbeldis )

• Neyðarmóttaka fyrir þolendur kynferðisofbeldis Njësia e Pritjes Emergjente për Viktimat e Dhunës Seksuale është e hapur për të gjithë, pa rekomandim nga mjeku.
• Nëse doni të shkoni në njësinë e pritjes, është mirë të telefononi më parë. Njësia është në spitalin Landspítalinn në Fossvogur (jashtë Bústaðarvegur). Telefononi në 543-2000 dhe kërkoni Neyðarmóttaka (Njësia e Dhunës Seksuale).
• Ekzaminim dhe trajtim mjekësor (përfshirë gjinekologjik)
• Ekzaminim mjeko-ligjor; provat ruhen për veprime të mundshme ligjore (ndjekje penale)
• Shërbimet janë falas
• Konfidencialiteti: Emri juaj dhe çdo informacion që jepni nuk do të bëhen publike në asnjë fazë
• Është e rëndësishme të vini në njësi sa më shpejt të jetë e mundur pas incidentit (përdhunim ose sulm tjetër). Mos u lani para se të ekzaminoheni dhe mos hidhni, ose lani, rrobat ose ndonjë provë tjetër në vendin e krimit.

Streha e Grave ( Kvennaathvarfið )

Kvennaathvarfið është një strehë (një vend i sigurt) për gratë. Ajo ka objekte në Reykjavík dhe Akureyri.

• Për gratë dhe fëmijët e tyre kur nuk është më e sigurt për to të jetojnë në shtëpi për shkak të dhunës, zakonisht nga ana e bashkëshortit/babait ose një anëtari tjetër të familjes.
• Kvennaathvarfið është gjithashtu për gratë që janë përdhunuar ose trafikuar (të detyruara të udhëtojnë në Islandë dhe të angazhohen në punë seksuale) ose të shfrytëzuara seksualisht.
• https://www.kvennaathvarf.is/

Telefon për reagim ndaj urgjencës

Viktimat e dhunës/trafikimit/përdhunimit dhe personat që veprojnë për to mund të kontaktojnë Kvennaathvarfið për mbështetje dhe/ose këshilla në numrin 561 1205 (Reykjavík) ose 561 1206 (Akureyri). Ky shërbim është i hapur 24 orë në ditë.

Të jetosh në strehë

Kur bëhet e pamundur ose e rrezikshme të vazhdojnë të jetojnë në shtëpitë e tyre për shkak të dhunës fizike ose mizorisë dhe persekutimit mendor, gratë dhe fëmijët e tyre mund të qëndrojnë falas në Kvennaathvarfið .

Intervista dhe këshilla

Gratë dhe të tjerët që veprojnë në emër të tyre mund të vijnë në strehë për mbështetje, këshilla dhe informacion falas pa ardhur realisht për të qëndruar atje. Mund të rezervoni një takim (takim; intervistë) me telefon në numrin 561 1205.

Bjarkarhlíð

Bjarkarhlíð është një qendër për viktimat e dhunës. Është në Bústaðarvegur në Reykjavík.

• Këshillim (këshillim), mbështetje dhe informacion për viktimat e dhunës
• Shërbime të koordinuara, të gjitha në një vend
• Intervista individuale
• Këshilla ligjore
• Këshillim social
• Ndihmë (ndihmë) për viktimat e trafikimit të qenieve njerëzore
• Të gjitha shërbimet në Bjarkarhlíð janë falas.

Numri i telefonit të Bjarkarhlíð është 553-3000

Është i hapur 8:30-16:30 nga e hëna në të premte

Mund të rezervoni një takim në http://bjarkarhlid.is 

Gjithashtu mund të dërgoni një email në adresën bjarkarhlid@bjarkarhlid.is

LISTA E KONTROLLIT: Hapat e parë pas dhënies së statusit të refugjatit

_ Fotografi për kartën tuaj të lejes së qëndrimit ( dvalarleyfiskort )

• Zakonisht i kufizuar për shtetasit jo-ukrainas
• Fotografitë bëhen në zyrën e ÚTL ose, jashtë zonës metropolitane, në zyrën e Komisionerit të Qarkut lokal ( sýslumaður ).
• ÚTL do t'ju dërgojë një mesazh (SMS) kur karta juaj e lejes së qëndrimit të jetë gati dhe ju mund ta tërhiqni atë.

_ Hapni një llogari bankare sapo të keni kartën e lejes së qëndrimit.

_ Aplikoni për identifikim elektronik ( rafræn skilríki ). https://www.skilriki.is/ dhe https://www.audkenni.is/

_ Aplikoni për dokumente udhëtimi për refugjat

• Nëse nuk mund të paraqisni një pasaportë nga vendi juaj i origjinës, duhet të aplikoni për dokumente udhëtimi. Ato mund të përdoren në të njëjtën mënyrë si dokumentet e tjera personale të identifikimit, si pasaporta, për të cilën duhet të aplikoni për gjëra të tilla si identifikimi elektronik ( rafræn skilríki ).

_ Kontaktoni shërbimet sociale sipas vendbanimit tuaj, atje mund të aplikoni për ndihmë financiare dhe shërbime sociale.

• Mund të gjeni informacione rreth autoriteteve lokale (bashkive) dhe zyrave të tyre këtu: https://www.samband.is/sveitarfelog .

_ Mund të aplikoni te shërbimet sociale (félagsþjónusta) për ndihmë me qiranë dhe blerjen e mobiljeve dhe pajisjeve

• Kredi për të paguar një depozitë për një banesë me qira (apartament, apartament)
• Grant për mobilje dhe pajisje shtëpiake thelbësore
• Përfitim i veçantë për strehim: Pagesa shtesë mujore për të ndihmuar me qiranë e një apartamenti, përveç përfitimit të rregullt të strehimit
• Një grant për të mbuluar shpenzimet e muajit të parë, pasi ndihma për strehim paguhet më pas
• Një grant, ekuivalent me përfitimin e plotë për fëmijë, për t'ju mbështetur derisa zyra e taksave të fillojë të paguajë përfitimin e plotë për fëmijë
• Ndihmë e veçantë është në dispozicion për fëmijët, për të mbuluar kostot siç janë tarifat parashkollore, ushqimet shkollore, aktivitetet pas shkolle, kampet verore ose aktivitetet e kohës së lirë.
• Shënim: të gjitha aplikimet gjykohen individualisht dhe ju duhet të përmbushni të gjitha kushtet e përcaktuara për të marrë ndihmë.

_ Mund të caktoni një takim me një këshilltar në Drejtorinë e Punës (Vinnumálastofnun, VMST)

• Për të marrë ndihmë për të gjetur punë dhe mënyra të tjera për të qenë aktiv
• Regjistrimi për një kurs (mësime) në gjuhën islandeze dhe të mësuarit rreth shoqërisë islandeze
• Merrni këshilla rreth studimit (të mësuarit) së bashku me punën
• Qendra e Punësimit është e hapur pa takime nga e hëna në të enjte, nga ora 13:00 deri në 15:00.

LISTA E KONTROLLIT: Gjetja e një vendi për të jetuar

Pasi t'ju jetë dhënë statusi i refugjatit, mund të vazhdoni të jetoni në akomodimin (vendin) për personat që aplikojnë për mbrojtje ndërkombëtare vetëm për dy javë të tjera. Prandaj, është e rëndësishme të kërkoni një vend për të jetuar.

_ Aplikoni për përfitime strehimi

• https://hms.is/husnaedisbaetur

_ Aplikoni te shërbimet sociale ( félagsþjónusta ) për ndihmë me qiranë dhe blerjen e mobiljeve dhe pajisjeve

• Kredi për të paguar një depozitë për një banesë me qira (apartament, apartament)
• Grant për mobilje për mobilje dhe pajisje shtëpiake thelbësore.
• Ndihmë e veçantë për strehim Pagesa mujore përveç ndihmës financiare për strehim, të destinuara për të ndihmuar me qiranë e një apartamenti.
• Një grant për të mbuluar shpenzimet e muajit të parë (sepse ndihma për strehim paguhet në mënyrë retrospektive - më pas).

_ Ndihmë tjetër për të cilën mund të aplikoni përmes një punonjësi social

• Grante studimi për njerëzit që nuk e kanë përfunduar shkollën e detyrueshme ose shkollën e mesme të lartë.
• Pagesë e pjesshme e kostos së Kontrollit të Parë Mjekësor në departamentet ambulatore të sëmundjeve infektive të spitaleve.
• Grante për trajtim dentar.
• Ndihmë e specializuar nga punonjës socialë, psikiatër ose psikologë.

Shënim: të gjitha aplikimet gjykohen individualisht dhe ju duhet të përmbushni të gjitha kushtet e përcaktuara për të marrë ndihmë.

LISTA E KONTROLLIT: Për fëmijët tuaj

_ Regjistrohuni në sistemin online të bashkisë suaj

• Duhet të regjistroheni në sistemin online të komunës suaj, të komunës suaj si Rafræn Reykjavík, Mitt Reykjanes ose Mínar síður në faqen e internetit të Hafnarfjörður, për të regjistruar fëmijët tuaj në shkollë, në vakte shkollore, në aktivitete pas shkolle dhe më shumë.

_ Aplikoni nëpërmjet një punonjësi social për ndihmë për fëmijët tuaj

• Një grant, ekuivalent me përfitimin e plotë për fëmijë, për t'ju çuar në kohën kur zyra e taksave do të fillojë të paguajë përfitimin e plotë për fëmijë.
• Ndihmë e veçantë për fëmijët, për të mbuluar kostot siç janë tarifat e parashkollës, aktivitetet pas shkolle, kampet verore ose aktivitetet e kohës së lirë.

_ Aplikoni në Administratën e Sigurimeve Shoqërore (TR; Tryggingastofnun) për mbështetje financiare për prindërit beqarë

• Informacion (në anglisht) rreth mbështetjes financiare për fëmijët: https://island.is/en/child-support
• Një kërkesë drejtuar TR për pagesën e mbështetjes për fëmijët bëhet përmes island.is: https://island.is/beidni-um-tr-milligangi-medlag
• Ndihma për prindër të vetëm: https://island.is/en/single-parent-allowances