Aia tatau a tagata faigaluega
O tagata faigaluega uma i Iceland, e tusa lava po o le a le itupa po o le atunuu, e fiafia i aia tatau tutusa e faatatau i totogi ma isi tuutuuga faigaluega e pei ona feutagai ai iuni i le maketi o galuega a Iceland.
Aia tatau ma matafaioi a tagata faigaluega
- E tatau ona ogatasi totogi ma maliega totogi fa'atasi.
- E lē mafai ona umi atu itula faigaluega nai lo itula faigaluega ua fa'atagaina e le tulafono ma maliega fa'atasi.
- E tatau fo'i ona ogatasi ituaiga eseese o aso malolo totogi ma le tulafono ma maliliega fa'atasi.
- E tatau ona totogi totogi i le taimi e ma'i ai pe manu'a ai ma e tatau i le tagata faigaluega ona maua se pepa totogi pe a uma ona totogi.
- E manaʻomia i tagata faigaluega ona totogi lafoga i totogi uma ma e tatau ona totogi pasene talafeagai i faʻaputugatupe penisione talafeagai ma faʻalapotopotoga a tagata faigaluega.
- E maua fa'amanuiaga mo le leai o ni galuega ma isi lagolago tau tupe, ma e mafai e tagata faigaluega ona talosaga mo se taui ma se penisione mo le toe fa'aleleia pe a uma ona ma'i pe fa'alavelave.
- E tusa ai ma le Tulafono i le Tulaga Tutusa ma Aia Tatau Tutusa o Tamaitai ma Alii, ua faasaina faiga faailoga tagata uma e faavae i luga o feusuaiga.
E te fou i le maketi faigaluega?
Ole Icelandic Confederation of Labor (ASÍ) o loʻo faʻatautaia se upega tafaʻilagi faʻamatalaga mo tagata fou i le maketi faigaluega i Iceland. O le saite e tele gagana.
O le saite o loʻo i ai mo faʻataʻitaʻiga faʻamatalaga e uiga i aia tatau a i latou o loʻo i luga o le maketi o tagata faigaluega, faʻatonuga i le auala e maua ai lau iuni, faʻamatalaga e uiga i le faʻatulagaina o lisiti totogi ma fesoʻotaʻiga aoga mo tagata faigaluega i Iceland.
Mai le saite e mafai ona lafo fesili ile ASÍ, e le ta'ua pe a mana'omia.
O inei e te maua ai se polosiua (PDF) i le tele o gagana e tumu i faamatalaga aogā: Working in Iceland?
E tofu i tatou uma ma aia tatau a tagata: Aia tatau tau galuega
O le Tulafono i Faiga Tutusa i le Maketi o Leipa Nu. 86/2018 o lo'o fa'asa tonu uma fa'ailoga tagata i le maketi o tagata faigaluega. E fa'asa e le tulafono so'o se fa'ailoga tagata e fa'atatau i lanu, tupu'aga fa'ale-aganu'u, lotu, tulaga o le olaga, fa'aletonu, fa'aitiitia le malosi faigaluega, tausaga, fa'afeusuaiga, fa'asinomaga o itupa, fa'aaliga fa'afafine po'o feusuaiga.
O le tulafono e mafua saʻo i le Directive 2000/78 / EC a le Palemene Europa ma le Fono i luga o tulafono lautele i le tutusa o togafitiga i le maketi faigaluega ma le tamaoaiga.
E ala i le faʻamalamalamaina o le faʻamaonia manino o le faʻailoga tagata i le maketi o galuega, ua mafai ai ona matou faʻalauiloaina avanoa tutusa i le auai malosi i le maketi o galuega a Icelandic ma puipuia ai ituaiga o faʻaagafesootai. E le gata i lea, o le faʻamoemoe o ia tulafono o le aloese lea mai le faʻaauau pea o le fevaevaeaʻi o ituaiga faʻailoga e mauaa i Icelandic sosaiete.
O le vitio o loʻo i luga e faʻatatau i aia tatau a le maketi o galuega i Iceland. O loʻo i ai faʻamatalaga aoga e uiga i aia tatau a tagata faigaluega ma faʻaalia ai aafiaga o tagata i le puipuiga faavaomalo i Iceland.
Na faia e le Amnesty International i Iceland ma le Icelandic Human Rights Centre.
Ua gaosia e le Pulega o le Saogalemu ma le Soifua Maloloina i Galuega ni vitio se fitu e uiga i le fa'asauā, fa'asauā, ma le sauā i le galuega. O nei vitio o lo'o maua i le gagana Peretania ma le gagana Iceland, ma e mafai ona e mauaina le so'otaga o vitio iinei .
Ua faia e le Ofisa o le Tutusa lenei vitio faʻaaoaoga e uiga i uiga autu o le fefaʻatauaʻiga o tagata faigaluega. E fa'aigoaina ma fa'aulutala i gagana e lima (Icelandic, English, Polish, Spanish and Ukrainian) ma e mafai ona e mauaina uma iinei.
Tamaiti ma galuega
O le tulafono lautele e ono le faigaluega tamaiti. O tamaiti o lo'o fa'amalosia a'oa'oga e mafai ona fa'afaigaluega i galuega mama. O tamaiti i lalo ifo o le sefulutolu tausaga e mafai ona auai i na'o mea fa'ale-aganu'u ma faatufugaga ma ta'aloga ma galuega fa'asalalauga ma na'o le fa'atagaga a le Pulega o le Saogalemu ma le Soifua Maloloina.
Tamaiti e 13-14 tausaga e mafai ona fa'afaigaluegaina i galuega mama e le'o fa'apea e mata'utia pe lu'itau fa'aletino. O i latou e 15-17 tausaga le matutua e mafai ona faigaluega i le valu itula i le aso (fasefulu itula i le vaiaso) i taimi o aso malolo aoga. Tamaiti ma talavou matutua atonu e le faigaluega i le po.
Livi totogi
O tagata faigaluega uma e maua totogi e agavaa i le tusa ma le lua aso o aso malolo totogi mo masina taitasi o galuega tumau i le tausaga malolo (Me 1 ia Aperila 30). Ole aso malolo fa'aletausaga e masani ona ave ile va o Me ma Setema. Ole tapulaa maualalo ole aso malolo ole 24 aso ile tausaga, e fua ile faigaluega tumau. E fa'afeso'ota'i e tagata faigaluega le latou falefaigaluega e uiga i le aofa'i o aso malolo e maua ma le taimi e malolo ai.
E totogi e tagata e ana galuega, a itiiti ifo, 10.17% o totogi i se teugatupe e ese mai le faletupe ua resitalaina i igoa o tagata faigaluega taitasi. O lea aofaiga e sui ai totogi pe a malolo le tagata faigaluega ona o aso malolo, o le tele e ave i le taumafanafana. Afai e le'i lava fa'aputuga a le tagata faigaluega i lenei teugatupe mo se aso malolo fa'atupe atoatoa, e fa'ataga pea e ave i lalo ole 24 aso aso livi e malilie i ai ma le latou pule ma se vaega o aso malolo e aunoa ma se totogi.
Afai e ma'i se tagata faigaluega a'o iai o ia i lana aso malolo o le taumafanafana, o aso ma'i e le faitauina o aso malolo ma e le toesea mai le numera o aso e agavaa ai le tagata faigaluega. Afai e tupu ma'i i taimi o aso malolo, e tatau i le tagata faigaluega ona tu'uina atu se tusi fa'amaonia mai le foma'i, falema'i soifua maloloina, po'o le falema'i pe a toe fo'i mai i le galuega. E tatau i le tagata faigaluega ona fa'aaoga aso o totoe ona o se fa'alavelave fa'apea a'o le'i o'o i le aso 31 o Me i le tausaga e soso'o ai.
Itula faigaluega ma aso malolo faaleatunuu
O itula faigaluega e fa'atonutonu e tulafono fa'apitoa. O lenei mea e fa'ataga ai tagata faigaluega i taimi malolo patino, malologa o taumafataga ma kofe, ma aso malolo fa'aletulafono.
Livi ma'i a'o faigaluega
Afai e le mafai ona e alu i le galuega ona o ma'i, e iai sau aia tatau e totogi ai livi ma'i. Ina ia agavaa mo aso malolo ma'i totogi, e tatau ona e faigaluega mo le itiiti ifo ma le tasi le masina ma le fale faigaluega e tasi. I masina fa'aopoopo ta'itasi i galuega, e maua e tagata faigaluega se aofa'iga fa'aopoopo o livi ma'i fa'aputu. E masani lava, e te agavaa i aso malolo ma'i totogi lua i masina uma. E eseese le aofa'i i le va o matā'upu 'ese'ese o galuega i le maketi o tagata faigaluega ae o lo'o fa'amaumauina lelei uma i feagaiga totogi tu'ufa'atasi.
Afai e toesea se tagata faigaluega mai le galuega, ona o ma'i po'o se fa'alavelave, mo se vaitaimi e umi atu nai lo le avanoa e totogi ai livi/totogi, e mafai ona latou talosaga mo totogi ta'itasi mai le tupe o livi ma'i a le iuni.
Totogi mo ma'i po'o fa'alavelave
O i latou e lē agavaa mo ni tupe maua i le taimi o ma’i pe ona o se faalavelave e mafai ona agavaa mo totogi o aso malolo ma’i i aso taitasi.
E manaʻomia e le tagata faigaluega ona faʻataunuʻuina tulaga nei:
- Ia iai sau inisiua i Iceland.
- Ia lē atoatoa ona mafai ona gaoioi mo le itiiti ifo i le 21 aso sosoo (ua fa'amaonia e se foma'i le lē mafai ona gaoioi).
- Ua taofia a latou galuega pe ua iai ni tolopo i a latou aʻoaʻoga.
- Ua taofia le mauaina o tupe maua mai totogi (pe afai e iai).
- Ia 16 tausaga pe sili atu.
O lo'o maua se talosaga fa'aeletoronika i le upega tafa'ilagi a le Icelandic Health Insurance.
E mafai foi ona e faʻatumu se talosaga (pepa DOC) mo penefiti o maʻi ma toe faafoi atu i le Icelandic Health Insurance poʻo se sui o komesina o itumalo i fafo atu o le laumua.
O le aofaʻi o penefiti mo aso malolo maʻi mai le Inisiua Soifua Maloloina a Iceland e le ausia le tulaga o le tausiga o le atunuʻu. Ia mautinoa foʻi e te siaki lau aia tatau i totogi mai lau iuni ma fesoasoani tau tupe mai lau munisipale.
Faitau atili e uiga i fa'amanuiaga mo ma'i i le island.is
Ia manatua:
- E lē totogiina fa'amanuiaga mo ma'i i le vaitaimi lava e tasi e pei o le penisione toe fa'aleleia mai le State Social Security Institute.
- E lē totogiina penefiti mo ma'i i le vaitaimi lava e tasi e pei o penefiti mo fa'alavelave fa'afuase'i mai le Icelandic Health Insurance.
- E lē totogiina fa'atasi penefiti mo ma'i ma totogi mai le Maternity / Paternity Leave Fund.
- E lē totogia fa'atasi penefiti mo ma'i ma penefiti mo le leai o ni galuega mai le Matagaluega o Leipa. Peita'i, e ono iai se aia tatau i penefiti mo ma'i pe afai e fa'aleaogaina penefiti mo le leai o ni galuega ona o le ma'i.
Toefuata'iga penisione pe a mae'a ma'i po'o fa'alavelave
O le penisione mo le toe fa'aleleia ua fa'amoemoe mo i latou e le mafai ona galulue ona o ma'i po'o se fa'alavelave ma o lo'o i ai i se polokalame toe fa'aleleia ma le fa'amoemoe e toe fo'i atu i le maketi o galuega. O le tulaga autu mo le agava'a mo le penisione mo le toe fa'aleleia o le auai lea i se polokalame toe fa'aleleia ua atofaina i lalo o le va'ava'aiga a se tagata tomai fa'apitoa, ma le fa'amoemoe e toe fa'atuina lo latou gafatia e toe fo'i atu ai i le galuega.
E mafai ona e mauaina nisi fa'amatalaga e uiga i le penisione toe fa'aleleia i luga o le upega tafa'ilagi a le Pulega o Inisiua Lautele .
Totogi
O le totogiina o totogi e tatau ona tusia i se lisiti totogi. E tatau ona fa'aalia manino i le lisiti tupe le aofa'i o totogi, le fua fa'atatau e fa'atatau ai le aofa'i o totogi na maua, ma so'o se aofa'iga ua toesea pe fa'aopoopo i totogi o le tagata faigaluega.
E mafai e se tagata faigaluega ona vaʻaia faʻamatalaga e uiga i le totogiina o lafoga, totogi o aso malolo, totogi ovataimi, aso malolo e le totogia, pili tau inisiua, ma isi elemene e mafai ona afaina ai totogi.
Lafoga
O se vaaiga lautele o lafoga, alauni lafoga, pepa lafoga, lafoga toe faafoi ma isi mataupu tau lafoga i Iceland e mafai ona maua iinei.
Galuega le fa'ailoaina
O nisi taimi e talosagaina tagata e aua neʻi faʻaalia galuega latou te faia mo faʻamoemoega lafoga. Ua ta'ua lea mea o le 'galuega le faailoaina'. O galuega e le'i fa'ailoaina e fa'atatau i so'o se galuega totogi e le'o fa'ailoaina i pulega. O galuega e lei faailoaina e le tusa ai ma le tulafono, ma e i ai se aafiaga le lelei i sosaiete ma tagata o loʻo auai i ai. O tagata o loʻo faia galuega e leʻi faʻaalia e le tutusa aia ma isi tagata faigaluega, o le mea lea e taua ai le iloa o taunuuga o le le faʻaalia o galuega.
O lo'o iai fa'asalaga mo galuega e le'i fa'ailoaina e pei ona fa'avasegaina o le 'alo'ese mai lafoga. E mafai foi ona i'u ai i le le totogiina o totogi e tusa ai ma maliliega totogi tu'ufa'atasi. E faigata ai foi ona talosagaina se totogi e lei totogia mai le pule.
O nisi tagata e ono va'ai i ai o se filifiliga e fa'amanuiaina ai itu e lua - e maualalo le totogi o le fale faigaluega, ae maua e le tagata faigaluega se totogi maualuga e aunoa ma le totogiina o lafoga. Peita'i, e le maua e tagata faigaluega aia tatau taua a tagata faigaluega e pei o penisione, penefiti lē faigaluega, aso malolo ma isi.
O galuega e lei faailoaina e aafia ai le atunuu ona e itiiti lafoga e maua e le atunuu e faatino ai auaunaga a le Malo ma le tautuaina o ona tagatanuu.
Le Fa'apotopotoga a Icelandic o Leipa (ASÍ)
O le matafaioi a le ASÍ o le faʻalauiloaina lea o manaʻoga o ona faʻalapotopotoga faʻavae, iuni a tagata faigaluega, ma tagata faigaluega e ala i le tuʻuina atu o le taitaiga e ala i le faʻamaopoopoina o faiga faʻavae i matāʻupu o galuega, agafesootai, aʻoaʻoga, siosiomaga ma mataupu tau maketi o galuega.
O le konifeterasi e tuʻufaʻatasia e le 46 faʻalapotopotoga a tagata faigaluega lautele i le maketi o galuega. (Mo se faʻataʻitaʻiga, tagata faigaluega i ofisa ma faleoloa, tagata folau, tagata faigaluega i faufale ma fale gaosi oloa, tagata faigaluega i eletise, ma isi galuega eseese i le vaega tumaoti ma se vaega o le vaega a le malo.)
Siaki le polosiua lenei na faia e ASÍ (The Icelandic Confederation of Labour) e iloa atili ai e uiga i au aia tatau faigaluega i Iceland.
Sootaga aoga
- Ulufale i le maketi o galuega - island.is
- Le Fa'apotopotoga a Icelandic o Leipa (ASÍ)
- Pulega o le Saogalemu ma le Soifua Maloloina
- Fefa'ataua'iga o tagata faigaluega - Vitio a'oa'oga
- Galuega i Iceland - Ofisa i Iceland
E lē o se vaega masani o le siosiomaga faigaluega le faiga faailoga tagata faasaga i tagata faigaluega